Jest to choroba powodowana przez grzyb Botrytis cinarea. Występuje we wszystkich strefach klimatycznych: w uprawach polowych, pod osłonami, a także w przechowalniach. Zakres roślin gospodarzy tego grzyba jest szeroki. Poraża warzywa (m.in. pomidory, ogórki, sałatę, fasolę, brokuły), roślin sadowniczych (głównie truskawkę i malinę, ale także borówkę) oraz wiele roślin ozdobnych (m.in. begonię, dalie, róże, gerberę, astra chińskiego, pelargonię).
Jako, że obecnie startuje sezon truskawkowy to na tym gatunku będzie się skupiać dalszy opis. Objawy porażenia szarą pleśnią występują najwyraźniej w okresie owocowania, gdy zaczynają masowo gnić dojrzewające owoce. Wytwarza się na nich charakterystyczny szary „kożuch”. Grzyb rozwija się podczas ciepłej i wilgotnej pogody.
Zakażenie
Zakażeniu ulegają już rozwijające się pąki kwiatowe i kwiaty. Infekcja słupków, pręcików i płatków powoduje zamieranie kwiatów (infekcja pierwotna), następnie grzyb przerasta do działek kielicha i dna kwiatowego, co nie hamuje rozwoju owocu, który jednak ulega infekcji w fazie dojrzewania. Przy pogodzie mniej sprzyjającej rozwojowi patogenu (poniżej 15OC lub powyżej 25OC) choroba pozostaje w formie bezobjawowej (infekcja ukryta). Po zmianie pogody na bardziej sprzyjającą grzyb szybko się rozwija na będących w różnej fazie wzrostu zawiązkach a także dojrzewających owocach. Zarodniki łatwo rozprzestrzeniają się z wodą i wiatrem. Infekcja zachodzi w obecności wody.
Zapobieganie i ochrona
Infekcji sprzyja zbytnie zagęszczenie roślin, a co za tym idzie nadmierna wilgotność oraz słaby przepływ powietrza. Wczesną wiosną trzeba dokładnie wygrabić, usunąć zeszłoroczne chwasty i liście truskawek, a także gnijące resztki ściółki, na których rozrastać może się grzyb. Na początku kwitnienia należy wyściółkować plantację świeżą słomą, a po zbiorze owoców bardzo ważne jest wygrabienie gnijącej już ściółki, a także skoszenie i wygrabienie starych liści. Takie zabiegi skutecznie zmniejszają porażenie tą chorobą.
Uprawy truskawek przeciwko szarej pleśni zaleca się opryskiwać od początku kwitnienia co 5-7 dni w zależności od warunków atmosferycznych fungicydami z różnych grup chemicznych. Jednakże o ile takie działanie jest niezbędne przy uprawie towarowej o tyle, uprawiając truskawki na własne potrzeby możemy ograniczyć się do stosowania biopreparatów, np. Polyversum WP zawierający pasożytniczego do szarej pleśni grzyba, który jest obojętny dla zdrowia człowieka. Nie zostawia w owocach żadnych groźnych dla dzieci i dorosłych pozostałości oraz jest bezpieczny dla środowiska. Posiada 0 dni karencji co oznacza, że nie trzeba czekać po zrobieniu oprysku aby móc spożywać owoce. Warto także zwrócić uwagę na fakt, że aby zabieg tradycyjnym środkiem chemicznym był skuteczny to należy dokładnie pokryć cieczą użytkową całą roślinę. Polyversum przez to, że jest żywym organizmem, który rozmnaża się na roślinie może „nieco wybaczyć” niedoskonałości podczas aplikacji.
Znając biologię grzyba Botrytis cinarea, można w odpowiednim momencie zareagować aby skutecznie ochronić plon. Dlatego też najlepiej zacząć z zabiegami w kwitnienie a nie kiedy widać już szary nalot na owocach. Nie należy się bać robić oprysku Polyversum WP w trakcie kwitnienia, ponieważ jest on bezpieczny dla pszczół. Oczywiście zabieg należy przeprowadzić w czasie gdy nie ma ich na roślinach (wcześnie rano przed rozpoczęciem oblotu, wieczorem po zakończonym oblocie, w dni pochmurne), ponieważ pszczoła potraktowana bezpośrednio cieczą roboczą nie zostanie już wpuszczona do ula (zmienia zapach, który jest przepustką).
Gdy jednak zdarzy się, że na owocach widzimy objawy infekcji to również nie należy odpuszczać oprysku. Polyversum WP działa także interwencyjnie. Szara pleśń zostanie „zjedzona” przez grzyba znajdującego się w Polyversum WP przez co nie dopuści do dalszego rozwoju choroby.
Objawy na innych gatunkach
Na warzywach są to: zgorzele siewek i rozsady, później zgorzele kwiatów, zgnilizny pędów i owoców, na przykład u pomidora szarobrunatna zgnilizna pędu pokryta szarym, pylącym zarodnikami patogeny czy miękka, mokra zgnilizna na owocach pomidora, ogórka, fasoli. Objawy mogą rozwijać się na warzywach w przechowalni. U borówki wysokiej objawy szarej pleśni mogą wystąpić na pędach (najczęściej najmłodszych, wierzchołkowych częściach), kwiatach (zgorzel), liściach (brunatne, nekrotyczne plamy), a czasem także na owocach. Może być przyczyną znacznych strat w przechowalniach, głównie jabłek i gruszek. Na roślinach ozdobnych, na przykład na liściach dalii, piwonii, chryzantem powoduje ciemnobrunatne, duże, nekrotyczne plamy, na których może się pojawić nalot. W warunkach wilgotnej pogody pąki kwiatów brunatnieją i zamierają.
Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zapoznaj się z zagrożeniami i postępuj zgodnie ze środkami ostrożności wymienionymi na etykiecie.
Literatura:
Pieniążek S.A., Sadownictwo, PWRiL, 1981r.
Masny A., Żurawica E., Uprawa truskawek z uwzględnieniem integrowanej ochrony, Plantpress, 2013
Kryszyński S., Weber Z., pod red. Fitopatologia, PWRiL, 2011
. 1. Wyniki analizy chemicznej gleby wskazujące, iż zmiany odczynu oraz zawartości wapnia dostępnego dla roślin nie zawsze są ze sobą powiązane.
