Komunikat 26/2017
z dnia 7.07.2017
Uwaga na wciornastki w uprawie truskawek
Szkodnikami, które stają się poważnym problemem, szczególnie na odmianach truskawek powtarzających owocowanie i uprawianych pod osłonami są wciornastki. Te małe owady (wielkość ciała około 2 mm), niezauważone w porę, mogą całkowicie zniszczyć owoce. Mają one kilka, niekiedy kilkanaście pokoleń w roku, dlatego występują w ciągu całego sezonu wegetacyjnego. Największe szkody wyrządzają jednak latem.
Najczęściej spotykanym na truskawkach gatunkiem jest wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci). Nieco rzadziej notowany i trudny do zwalczenia jest wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis) i wciornastek różówek (Thrips fuscipennis). Są to gatunki bardzo podobne, głównie różniące się barwą ciała (Fot. 1). Samice wciornastka różówka mają jednolicie brunatne zabarwienie z ciemnymi skrzydłami i odnóżami, natomiast samce są w różnych odcieniach koloru żółtego. Larwy są białe lub jasnożółte. Zabarwienie ciała wciornastka zachodniego jest zróżnicowane, od żółtego do jasnobrązowego.
Fot. 1. Wciornastek żerujący na liściu (fot. E. Górska-Drabik)
Szkodliwość
Wciornastki żerują już w pąkach kwiatowych i w kwiatach, a uszkodzenia widoczne są później na dojrzewających owocach. Larwy i osobniki dorosłe wysysają soki komórkowe, co często prowadzi do ogłodzenia roślin. Objawem żerowania mogą być drobne, jasne plamki na liściach, które z czasem mogą obejmować znaczną część blaszki liściowej. Uszkodzenia te są podobne do tych powodowanych przez przędziorki. Jednak w miejscu występowania wciornastków można zauważyć czarne, drobne odchody tych owadów. Przy licznym występowaniu wciornastki mogą stać się przyczyną hamowania wzrostu roślin, zasychania pąków kwiatowych, ograniczenia zawiązywania owoców lub ich deformacji.
Fot. 2. Uszkodzenia liści spowodowane żerowaniem wciornastków (fot. K. Golan)
Monitoring
Owady te zasiedlają głównie młode części roślin. Licznie występują na kwiatach, najmłodszych liściach, pąkach i zawiązkach owocowych truskawek uprawianych „tradycyjnie”, jak i owocujących późnym latem. Najbardziej zagrożone są plantacje truskawek znajdujące się w pobliżu uprawianych pod osłonami innych roślin np. warzyw, czy roślin ozdobnych, z których szkodniki mogą nalatywać.
Aby odpowiednio wcześnie „dostrzec” wciornastki na roślinach ważny jest monitoring plantacji. Należy go prowadzić wywieszając na plantacji niebieskie tablice lepowe, w ilości 1 szt. na 2500 m2 uprawy, umiejscawiając je jak najbliżej powierzchni liści. Szczególną uwagę należy zwrócić na rośliny na brzegach plantacji, które najwcześniej są zasiedlane przez nalatujące szkodniki, a także miejsca występowania szkodników w roku poprzednim. Kontrolę tablic należy prowadzić systematycznie, mniej więcej co 5 dni, aż do zbioru owoców, licząc odłowione osobniki. Aby przywabić jak największą liczbę wciornastków do tablic lepowych, które przy okazji monitorowania spełniają również funkcję ograniczania liczebności tych szkodników, można dodatkowo zastosować atraktant wabiący wciornastka zachodniego. Zawiesza się go blisko barwnej tablicy lepowej.
Obecność kilkunastu odłowionych osobników wciornastka różówka i zaledwie dwóch osobników wciornastka zachodniego na jednej tablicy wymaga przeprowadzenia zabiegów ograniczających populacje tych owadów.
W uprawie truskawek pod osłonami do zwalczania wciornastków można wykorzystać metodę biologiczną opartą na organizmach pożytecznych takich jak: dobroczynek wielożerny (Neoseiulus cucumeris) oraz drapieżny pluskawiak – dziubałeczek wielożerny (Orius laevigatus). Gatunki te można zastosować do zwalczania jednocześnie wciornastków i przędziorków. Dobroczynek wielożerny żywi się głównie jajami i pierwszymi stadiami larwalnymi wciornastków. Jest to bardzo aktywny roztocz, który dziennie zjada od 4 do 6 larw wciornastków. Drapieżnik ten może żywić się także roztoczem truskawkowcem.
Zwalczanie
Aktualnie do zwalczania wciornastków w uprawie truskawki zarejestrowany jest Mospilan 20 SP (acetamipiryd 20%), w dawce 0,12 -0,3 kg/ha. Jednak zastosowanie tego preparatu nie zawsze jest możliwe ze względu na 14 dniowy okres karencji. Innym zalecanym preparatem, o znacznie krótszym okresie karencji wynoszącym 3 dni jest SpinTor 240 SC. Środek otrzymywany jest w wyniku fermentacji bakterii Saccharopolyspora spinosa. Zabiegi tym preparatem można wykonywać od fazy pąków kwiatowych do końca dojrzewania owoców w dawce 0,32 – 0,4 l/ha. W razie konieczności zabieg należy powtórzyć po 7 dniach. Na roślinie preparat działa powierzchniowo oraz na młodych liściach wgłębnie. Jest niebezpieczny dla pszczół, z tego względu jego stosowanie w uprawie pod osłonami jest możliwe, gdy nie są obecne owady zapylające. Środek działa najskuteczniej w temperaturze od 8° do 25°C.
dr hab. Katarzyna Golan, dr hab. Edyta Górska-Drabik
Katedra Entomologii
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
