Komunikat 22/2017
z dnia 16.06.2017
Pierwsze pokolenie zmieników pojawia się na plantacjach truskawek.
Zmieniki to pluskwiaki różnoskrzydłe, o charakterystycznej budowie skrzydeł (Fot.1). Ta cecha morfologiczna umożliwia łatwą identyfikację owadów i pozwala prawidłowo prowadzić kontrolę występowania tej grupy szkodników na plantacji. Skrzydła zmieników od nasady są twardsze i ciemniejsze, natomiast ich szczytowa część jest delikatna, błoniasta. Owady te posiadają narząd gębowy kłująco-ssący, za pomocą którego wysysają soki roślinne. Najczęściej występującym w uprawie truskawki gatunkiem jest zmienik lucernowiec. Pierwsze pokolenie szkodnika pojawia się zwykle w drugiej połowie maja, ale ze względu na specyficzne warunki pogodowe w tym sezonie ten okres pojawu nieco się opóźnił. Drugie pokolenie zmiennika pojawia się w lipcu, a owady możemy obserwować do września.
Fot. 1. Larwa i osobnik dorosły zmienika (Fot. E. Górska-Drabik)
Szkodliwość
Uszkodzenia powodują osobniki dorosłe i larwy. Wysysają soki roślinne, wprowadzając jednocześnie substancje toksyczne do tkanek roślinnych. Żerują na nadziemnych częściach roślin, preferując organy generatywne (pąki kwiatowe, kwiaty oraz zawiązki owocowe truskawki). Ich żerowanie pozbawia roślinę substancji pokarmowych oraz przyczynia się do zahamowania jej wzrostu. Przy licznym żerowaniu szkodnika dochodzić może do obniżenia jakości i ilości plonu truskawki. Widocznym skutkiem żerowania zmieników są zniekształcenia owoców, które pozostają drobne i spłaszczone. Ponadto mają twardy i ciemnozielono wierzchołek, na którym widoczne są zagęszczone zielone orzeszki (Fot 2).
Fot. 2. Uszkodzenia owoców powodowane przez zmieniki (Fot. K. Golan)
Część z owoców zasycha i opada. Rzadko pierwsze pokolenie zmieników (aktualnie występujące) powoduje duże szkody. Uszkodzenia owoców zwykle nie przekraczają kilku procent. Natomiast drugie pokolenie zmieników może spowodować straty sięgające 70-80% w uprawach truskawki, która owocuje w drugiej połowie lipca, w sierpniu i we wrześniu.
Sąsiedztwo upraw konwencjonalnych i sterowanych oraz duże zachwaszczenie plantacji może przyczynić się do zagrożenia plantacji owocujących w późniejszym czasie. Z tego względu obecnie należy wyłącznie monitorować występowanie zmieników na plantacjach, a rozpoczęcie zbiorów uniemożliwia zastosowanie preparatów chemicznych. Należy pamiętać, że systematyczna kontrola plantacji jest ważnym elementem profilaktycznym. Plantacje, które chętnie zasiedlane są przez zmieniki, możemy częściowo chronić w kolejnych latach. Rozwiązaniem, które pomoże plantatorom zredukować liczebność szkodnika jest zasianie w pobliżu roślin atrakcyjnych dla zmieników np. lucerny, która w pierwszej kolejności będzie je wabiła i tam można je skutecznie zwalczać.
Próg zagrożenia:
w sterowanej uprawie lustracje prowadzone powinny być przez cały okres kwitnienia co 10-14 dni – 1 osobnik na 25 kwiatostanów (strząsać larwy i dorosłe zmieniki z losowo wybranych kwiatostanów na podstawioną płytkę).
dr hab. Edyta Górska-Drabik, dr hab. Katarzyna Golan
Katedra Entomologii
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
