Komunikat XXI z dnia 02.07.2015

Poprawa produktywności roślin w okresie owocowania

Na plantacjach pozbawionych możliwości regularnego uzupełniania składników pokarmowych poprzez fertygację, mogą pojawić się objawy okresowego ogłodzenia roślin (fot. 1). Zjawisko to obserwuje się na najstarszych liściach i jest sygnałem świadczącym o wykorzystaniu zapasu składników pokarmowych znajdujących się w roślinie (najczęściej azotu, potasu i magnezu) na rozwój masy owoców. 

Fot. 1. Objawy ogłodzenia roślin na najstarszych liściach.

W takich sytuacjach zalecane jest wykonanie dokarmiania pozakorzeniowego w wybranej konfiguracji (w zależności od zaobserwowanych potrzeb):

– mocznik (4-5 kg/ 1000 litr wody) + OSD potas (3 kg/1000 litr wody),

– mocznik (4-5 kg/ 1000 litr wody) + Mikrokomplex (7 kg/1000 litr wody).

Na plantacjach wyposażonych w system fertygacji, składniki pokarmowe można uzupełnić podczas podlewania, dozując nawozy wraz z wodą. Rodzaj i dawki nawozów stosowane w postaci fertygacji należy dopasować do zasobności gleby oraz wymagań pokarmowych posiadanej odmiany. Standardowa pożywka do fertygacji w okresie zbiorów powinna być oparta na nawozach o obniżonej zawartości azotu i podwyższonej potasu (np. Kristaon pomarańczowy).

Na plantacjach o niskiej zawartości magnezu w glebie do pożywki należy wprowadzić dodatkowo siarczan magnezu (16% MgO) lub Mikrokomplex, co zoptymalizuje proporcję K:Mg w roztworze.

Przykładowy zestaw nawozów do fertygacji w okresie intensywnych zbiorów na tydzień:

– Kristalon pomarańczowy 20-25 kg na ha + 7 kg na ha siarczanu magnezu (16% MgO).

Nawozy należy stosować w koncentracji od 0,5 do 1,5 kg na 1000 litr wody w zależności od aktualnej wilgotności gleby oraz stosowanej dawki polewowej.

Fertygację o minimalnej zalecanej koncentracji nawozów stosuje się na glebę o niskiej wilgotności oraz w okresach wysokich temperatur. Gdy istnieje konieczność zastosowania fertygacji na glebę wilgotną nawozy dozuje się w najwyższej zalecanej koncentracji, aby nie zalać systemu korzeniowego nadmiarem dostarczanej wody. Jeżeli gleba na plantacji jest zbytnio przesuszona przed zastosowaniem fertygacji należy ją zwilżyć do głębokości ok. 10 cm dozując samą wodę. W takiej sytuacji po zakończeniu cyklu fertygacji instalację należy przepłukać wodą w takiej ilości, aby usprawnić przemieszczenie składników w obręb ryzosfery.

Na glebach o niskiej zawartości wapnia do programu fertygacji należy włączyć naprzemiennie również saletrę wapniową Calcinit (10-20 kg na ha tygodniowo), co pozwoli utrzymać optymalną dostępność tego składnika dla roślin.

W układach jednodozownikowych, saletrę wapniową należy stosować oddzielnie, na przemian z nawozami zawierającymi siarczany i fosforany. Każdorazowo po zastosowaniu Calcinitu, instalację należy przepłukać wodą, co uchroni kapilary przed czopowaniem w wyniku wytrącania się nierozpuszczalnych siarczanów wapnia. 

Na wielu plantacjach obserwuje się również uszkodzenie systemu korzeniowego roślin. Powodem takiego zjawiska mogą być niewłaściwe warunki termiczno-wilgotnościowe w glebie (zimna gleba, zalanie sytemu korzeniowego przez bezzasadne podlewanie), nadmierne nawożenie lub niewłaściwie zastosowany herbicyd. W takiej sytuacji należy zastosować zabiegi aktywujące ryzosferę i ułatwiające regenerację systemu korzeniowego np:

– TerraSorb Radicular w dawce 10-15 litr na ha (wraz z nawadnianiem),

– preparat mikrobiologiczny Efektywne Mikroorganizmy w pełnej zalecanej dawce (wraz z nawadnianiem).

Reakcja na niekorzystne warunki pogodowe

Niekorzystne warunki pogodowe panujące w bieżącym sezonie wegetacyjnym, charakteryzujące się wyjątkowo dużymi różnicami temperatury między dniem i nocą, mogą powodować nietypowe wybarwienie owoców (fot. 2). Zjawisko to występuje ze szczególnym nasileniem w warunkach okresowego niedoboru wilgoci oraz za niskiej zawartości wapnia i potasu w glebie.

Fot. 2. Nietypowe wybarwienie owoców spowodowane niekorzystnymi warunkami termiczno-wilgotnościowymi.

W takiej sytuacji do wykonywanych zabiegów agrotechnicznych należy wkomponować dokarmianie pozakorzeniowe jednym z preparatów zawierających fosforyn potasu, na przykład:

– Phos 60 (1,5 litra na ha) + mocznik 0,2% (2 kg na 1000 litr wody).

Preparaty fosforynowe są uznawane za wysoce efektywne w indukowaniu odporności na czynniki stresowe, w tym na stres termiczny i wodny. Zabiegi preparatami zawierającymi fosforyny należy wykonywać nie częściej niż co 7-10 dni. Dodatek mocznika poprawia efektywność zabiegu jak i zwiększa odporność roślin na czynniki stresowe.

Poprawa odporności roślin na wysokie temperatury

Prognozy pogody na najbliższe dni zapowiadają nadejście fali upałów z temperaturą przekraczająca w niektórych rejonach nawet 30ºC. Aby zwiększyć odporność roślin na tak wysokie temperatury a jednocześnie poprawić funkcjonowanie transpiracji należy pamiętać o dokarmianiu roślin krzemem oraz odpowiednim odżywieniu potasem.

Krzem jest pierwiastkiem wzmacniającym rośliny mechanicznie oraz uodparniającym na wszystkie czynniki stresowe, w tym gwałtowane zmiany temperatury. Zabieg krzemem korzystnie wpływa również na poprawę parametrów mechanicznych owoców oraz zwiększa odporność roślin na choroby, co w przypadku truskawki ma szczególne znaczenie w kontekście ochrony roślin przed szarą pleśnią i mączniakiem.

Proponowane nawozy krzemowe to:

– Optysil 0,5 litra na ha

Potas – pierwiastek zwiększający turgor komórek i regulujący transpirację. Pierwiastek ten pozakorzeniowo wnosi się najczęściej wraz z innymi składnikami pokarmowymi np. przy użyciu Kristalonu pomarańczowego lub:

-OSD potas 3 kg na ha.

Na plantacjach charakteryzujących się niską zawartością potasu w glebie, na których istnieje ryzyko słabszego odżywienia roślin tym składnikiem, można zastosować zabieg nawozem:

– AminoQuelant K low pH  (2 l na ha). Potas jest głównym pierwiastkiem odpowiadającym za prawidłowy przebieg transpiracji a jego niedobór może powodować poważne zakłócenia tego procesu. Nadmierna transpiracja w okresie zapowiadanych upałów może zachwiać prawidłową gospodarkę wodną roślin, a w skrajnych przypadkach nawet powodować więdnięcie roślin. Proponowany zabieg nawozem AminoQuelant K low pH  (2 l na ha) można powtórzyć jednak nie częściej niż co 7-10 dni.

Poprawa odporności mechanicznej owoców

W trakcie zbiorów należy regularnie stosować zabiegi wzmacniające twardość i jędrność owoców. Zmniejszy to podatność owoców na uszkodzenia mechaniczne oraz słoneczne (fot. 3).

Fot. 3. Owoce z widocznymi uszkodzeniami słonecznymi.

Pierwiastkami decydującymi w głównej mierze o wytrzymałości mechanicznej owoców, są wspomniane wcześniej krzem i potas oraz wapń.

Wapń– pierwiastek łączy struktury ligninowe w ścianie komórkowej dzięki czemu ściana komórkowa jest twardsza, bardziej elastyczna oraz odporniejsza na przenikanie patogenów do wnętrza komórki. Aby uzupełnić ten pierwiastek w owocach można stosować dokarmianie pozakorzeniowe nawozami

 – AminoQuelant Ca (2l/ha).

Do cieczy roboczej zawierającej wapń nie można dodawać żadnych nawozów zawierających siarczany ani fosforany gdyż mogą powstawać nierozpuszczalne związki czopujące dysze opryskiwacza.

dr hab. Zbigniew Jarosz

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Komunikat XX z dnia 19.06.2015

Problemy z dorastaniem owoców

Na wielu plantacjach truskawki gruntowej pojawiają się  problemy z dorastaniem owoców do prawidłowych rozmiarów oraz przedwczesnym dojrzewaniem. Przyczyną tych problemów jest skrajnie niekorzystny przebieg pogody, niekiedy również spotęgowany błędami w agrotechnice. Poniżej przedstawiono kilka najczęstszych powodów nieprawidłowości we wzroście i rozwoju roślin zaobserwowanych aktualnie na plantacjach oraz ewentualne zabiegi wspomagające.

1. Zachwianie równowagi wegetatywno-generatywnej, objawiające się zbyt małą masą liściową w porównaniu do liczby owoców (fot. 1). Powierzchnia asymilacyjna jest za mała do zapewnienia roślinom optymalnej produktywności. Przyczyną tego zjawiska jest przedłużający się okres chłodów w maju, który spowodował zahamowanie wzrostu wegetacyjnego. Majowe przymrozki, odczuwane przez rośliny jako silny czynnik stresowy, pogłębiły zahamowanie wzrostu i rozwoju.

Fot. 1. Zachwianie równowagi wegetatywno-generatywnej spowodowane długotrwałymi chłodami i przymrozkami w maju.

W takiej sytuacji należy pobudzić wzrost wegetatywny oraz jednocześnie poprawić produktywność roślin. Zabiegi należy jednak wykonywać racjonalnie i z rozwagą aby nie pogłębić stresu w jakim znajdują się rośliny. Proponowane zabiegi:

– dokarmianie pozakorzeniowe roztworem mocznika (0,3% roztwór) z dodatkiem Mikrokomplex (0,2% roztwór)

– dokarmianie pozakorzeniowe roztworem mocznika (0,2% ) z dodatkiem AminoQuelant Mg (2 litry na ha).

Zabiegi pobudzające oraz biostymulujące należy wykonywać nie częściej niż co 7-10 dni aby nie doprowadzić do uszkodzenia liści lub nie pogłębić zakłóceń w gospodarce hormonalnej roślin.

2. Uszkodzenie systemu korzeniowego przez nadmierne nawożenie

W okresie spowolnienia wzrostu i rozwoju następuje gwałtowne zmniejszenie zapotrzebowania roślin na składniki pokarmowe. W okresach tych konieczne jest ograniczenie nawożenia dokorzeniowego zwłaszcza prowadzonego w formie fertygacji.  Stosowanie intensywnego nawożenia może spowodować skokowy wzrost koncentracji jonów w ryzosferze w wyniku czego może nastąpić uszkodzenie korzeni objawiające się ich brunatnieniem (fot. 2).

W takiej sytuacji należy zastosować zabiegi aktywujące ryzosferę i ułatwiające regenerację systemu korzeniowego np:

– preparat mikrobiologiczny Efektywne Mikroorganizmy w pełnej zalecanej dawce oraz

– TerraSorb Radicular w dawce 10 litr na ha (wraz z nawadnianiem)

Fot. 2. Brązowienie korzeni świadczy o ich uszkodzeniu.

3. Uszkodzenia blaszki liściowej przez intensywne nasłonecznienie

Kolejnym problemem, jaki pojawia w ostatnich dniach w dużym nasileniu są poparzenia słoneczne liści. Uszkodzenia te pojawiają się nawet przy zachowawczym stosowaniu zabiegów obciążających powierzchnię blaszki liściowej (zabiegi ochrony, dokarmianie dolistne). Szczególnie wrażliwe są liście odmiany Roksana. Objawy uszkodzeń słonecznych nasilają się na plantacjach nieregularnie nawadnianych, przeazotowanych oraz po zbyt częstym wykonywaniu zabiegów ochrony i dokarmiania pozakorzeniowego (fot. 3).

Aby zwiększyć odporność liści na promieniowanie słoneczne mogące powodować uszkodzenia można wykonać dokarmianie pozakorzeniowe nawozem krzemowym, np:

– Optysil 0,5 l/ha,

–  Alkalin K+Si 3-6 litr na ha.

Nawozu Alkalin K+Si nie należy mieszać z innymi agrochemikaliami. Alkalin K+Si po wymieszaniu z wodą podnosi odczyn cieczy roboczej, co po naniesieniu na części nadziemne roślin dodatkowo zmniejsza presję chorobową.

Fot. 3. Uszkodzenie blaszki liściowej przez intensywne nasłonecznienie.

W niektórych przypadkach pozytywne efekty ochronne można również uzyskać włączając do zabiegów preparat Protector (0,2 litr na ha).

4. Niedobór wody

Truskawka mająca relatywnie płytki system korzeniowy jest bardzo wrażliwa na okresowy niedobór wody. Dla dorastania owoców krytyczny jest cały okres od kwitnienia do zbiorów a jakiekolwiek zachwiania optymalnej wilgotności środowiska korzeniowego w tym okresie odbijają się gwałtownym zahamowanie wyrastania owoców.

Wrażliwość roślin na niedobór wody wzrasta gdy:

– na plantacji stosuje się intensywną biostymulację- większość biostymulatorów wpływa metabolizm roślin czemu towarzyszy wzrost zapotrzebowania na wodę,

– rośliny są nieprawidłowo zaopatrzona w potas- pierwiastek ten odpowiada za gospodarkę wodną roślin a zatem jego niedobory pogłębiają wrażliwość roślin na suszę,

– po długotrwałej chłodnej i wilgotnej pogodzie z dużym zachmurzeniem następuje gwałtowny wzrost temperatury i spadek wilgotności powietrza – gwałtowna zmiana warunków wilgotnościowo-termicznych powoduje, iż roślina nie ma czasu na przestawienie swojego funkcjonowania i włączenie naturalnych mechanizmów zmniejszających straty wody.

Niedobów wilgoci objawia się okresowym więdnięciem roślin oraz zahamowaniem wzrostu owoców czemu towarzyszą charakterystyczne przebarwienia na szypułkach (fot. 4). Przy pogłębiającym się deficycie wilgoci może nastąpić uszkodzenie blaszki liściowej (fot. 5).

Niedobór naturalnych opadów atmosferycznych musi być regularnie uzupełniany w formie nawadniania. Zagadnienie to zostanie omówione w kolejnym komunikacie. W okresach suszy należy również zastosować opisane wyżej zabiegi zmniejszające transpirację i regulujące gospodarkę wodną roślin.

Fot. 4. Stres pojawiający się w okresie wyrastania owoców objawia się charakterystycznym przebarwieniem ogonków.

Fot. 5. Objawy głębokiego deficytu wilgoci.

5. Zalanie systemu korzeniowego poprzez nadmierne nawadnianie.

Zbyt intensywne nawadnianie może spowodować niedotlenienie w środowisku korzeniowym roślin, co skutkuje unicestwieniem systemu korzeniowego (fot. 6). W takiej sytuacji należy czasowo wstrzymać nawadnianie do momentu powrotu odpowiedniej równowagi powietrzno-wodnej w glebie. Na uszkodzonych roślinach można wykonać zabieg dokarmiania pozakorzeniowego:

– Phos 60 1,5 l/ha z dodatkiem mocznika (0,3%).

Fot. 6. Objawy uszkodzenia systemu korzeniowego w wyniku zbyt intensywnego nawadniania.

6. Przeazotowanie lub przebiostymulowanie roślin

Problemy z dorastaniem owoców do optymalnych rozmiarów mogą być również efektem nadmiernego nawożenia azotem. Przeazotowanie roślin objawia się nadmiernym rozrostem masy wegetatywnej (duże i grube liście o ciemnozielonym zabarwieniu) przy jednoczesnym zredukowaniu kwiatostanów (fot. 7).

Fot. 7. Objawami nadmiernego nawożenia azotem jest bardzo intensywny rozwój masy wegetatywnej oraz słaby wzrost owoców.

Podobne problemy  z dorastaniem owoców mogą być wynikiem nadmiernego stosowania biostymulatorów.

Wszelkie problemy uprawowe należy rozpatrywać indywidualnie i przed podjęciem jakiegokolwiek działania prawidłowo zdiagnozować ich przyczynę. Bezzasadne stosowanie biostymulatorów może pogłębić problemy z prawidłowym funkcjonowaniem roślin.

dr hab. Zbigniew Jarosz

Katedra Uprawy i Nawożenia

Roślin Ogrodniczych

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Komunikat XVII z dnia 01.06.2015

ZABIEGI POPRAWIAJĄCE ODŻYWIENIE ROŚLIN

Przebieg pogody w maju był skrajnie niekorzystny dla wzrostu i rozwoju truskawki. Po chłodnym aczkolwiek słonecznym początku miesiąca nastąpił okres obfitych opadów. Na Lubelszczyźnie w maju spadło 130 mm opadu. Intensywnym opadom deszczu towarzyszyło całkowite zachmurzenie oraz wyjątkowo niska temperatura jak na tą porę roku, znacznie poniżej średniej wieloletniej. Warunki te spowodowały istotne spowolnienie wegetacji, a w przypadku odmian ciepłolubnych (np. odmiany wywodzące się z Kalifornii) nawet całkowite zahamowanie rozwoju. Ponadto intensywne opady deszczu spowodowały lokalne podtopienia plantacji (fot.1). W takich skrajnych sytuacjach należy liczyć się z gorszym funkcjonowaniem systemu korzeniowego a przez to i całych roślin.

Fot. 1. Podtopienia plantacji truskawki odmiany Alba (okolice Oświęcimia 26.05.2015).

Intensywne opady deszczu, notowane od kilku dni we wschodniej i centralnej Polsce spowodowały istotne wypłukanie składników pokarmowych poza zasięg korzeni roślin. Biorąc pod uwagę aktualną fazę rozwojową roślin oraz nietypowy przebieg warunków pogodowych, uzupełnienie tych niedoborów oraz poprawa wydajności fotosyntezy wymaga bardzo umiejętnego i przemyślanego doboru zabiegów.

1. Poprawa funkcjonowania roślin po skrajnie niekorzystnych warunkach pogodowych

Długotrwałe i intensywne opady, którym towarzyszyła niska intensywność nasłonecznienia, spowodowały istotne spowolnienie metabolizmu oraz rozregulowanie gospodarki wodnej roślin. Liście roślin na wielu plantacjach są blade, wybujałe oraz pozbawione naturalnej okrywy woskowej.

Jeżeli w najbliższych dniach nastąpi gwałtowny wzrost temperatury oraz spadek wilgotności powietrza na roślinach mogą pojawić się objawy więdnięcia lub nawet uszkodzenia słoneczne blaszek liściowych. Pojawienie się takich objawów nie będzie świadczyć o małej wilgotności środowiska korzeniowego, a jedynie o konieczności zrównoważenia transpiracji i mechanicznego wzmocnienia blaszki liściowej.

Zabiegi korzystnie wpływające na poprawę gospodarki wodnej roślin to:

– dokarmianie pozakorzeniowe nawozem potasowo-krzemowym Alkalin K+Si 3-6 litr na ha: krzem zmniejsza transpirację, wzmacnia mechanicznie liście a dostarczony jednocześnie potas poprawi odżywienie roślin wpływając korzystnie na gospodarkę wodną roślin;

– dokarmianie pozakorzeniowe nawozem AminoQuelant K w dawce 1,5 litr na ha: dostarczony potas będzie miał korzystny wpływ na gospodarkę wodną roślin a  zawarte w nawozie aminokwasy poprawią odżywienie roślin azotem.

Proponowane zabiegi można powtórzyć jednak nie częściej niż co 7-10 dni.

2. Poprawa produktywności odmian wczesnych i średniowczesnych

W celu poprawy produktywności wczesnych i średnio-wczesnych odmian truskawki, będących obecnie w fazie intensywnego wyrastania owoców, należy wykonać dokarmianiepozakorzeniowe w jednym z proponowanych wariantów:

– TerraSorb Compleks 1,5 litr na ha + siarczan magnezu siedmiowodny (16% MgO) 0,3% roztwór (3 kg nawozu na 1000 litr wody;

– Mocznik 0,3% roztwór (3 kg na 1000 litr wody) + Mikrokomplex 5 kg na ha.

Oba proponowane zabiegi dostarczą roślinom łatwo przyswajalnego azotu (w postaci aminokwasów lub mocznika), pierwiastków biorących udział w powstawaniu chlorofilu (np. magnez) oraz siarki niezbędnej do prawidłowego przebiegu przemian azotu. Proponowane zabiegi można powtórzyć jednak nie częściej niż co 7-10 dni.

Zabieg dokarmiania pozakorzeniowego należy wykonywać na liście suche, w temperaturze poniżej 25°C oraz unikając pełni nasłonecznienia. Przestrzeganie tych zasad zmniejszy ryzyko wystąpienia fitotoksycznego uszkodzenia blaszki liściowej (fot. 2).

Fot. 2. Uszkodzenie brzegów blaszki liściowej przez zabieg dokarmiania pozakorzeniowego wykonanego na mokre liście.

3. Poprawa odżywienia odmian późnych

Na plantacjach odmian późnych niedobór składników pokarmowych można jeszcze uzupełnić poprzez posypowe nawożenie dokorzeniowe stosując jeden z poniższych wariantów:

Wariant I. Unika Calcium 100 kg na ha – polecany na plantacjach przeznaczonych na owoc deserowy o najlepszych parametrach jakościowych. 

Wariant II. Saletra wapniowa (np. Yaraliva Tropicote) 100 kg na ha + 100 kg siarczanu potasu – polecany na plantacjach na których istnieje ryzyko niskiej zawartości wapnia, potasu i siarki. Przy tym rozwiązaniu saletrę wapniową należy wysiać 1-2 dni przed siarczanem potasu, co zmniejszy ryzyko powstawania nierozpuszczalnych siarczanów wapnia.

Wariant III. Saletra wapniowa (np. Yaraliva Tropicote) 100 kg na ha + 200 kg Patentkali– polecany na plantacjach na których istnieje ryzyko niskiej zawartości wapnia, potasu i magnezu .

Propozycje nawożenia należy korygować w zależności od przebiegu warunków pogodowych,  stanu odżywienia roślin oraz przewidywanej zasobności gleby.

Technika posypowego wysiewu nawozów mineralnych

Nawozy mineralne należy wysiewać w taki sposób aby w jak najmniejszej ilości pozostawały na blaszce liściowej (fot. 3). Rozpuszczanie i uwalnianie soli z granulki osiadłej na blaszce liściowej będzie powodowało fitotoksyczne uszkodzenie, co z kolei spowoduje zmniejszenie powierzchni asymilacyjnej liścia i zmniejszenie wydajności fotosyntezy (fot. 4).

Nawozy należy wysiewać na suche rośliny, a gdy granule w dużej ilości osiądą na blaszce liściowej należy je strząsnąć np. poprzez „suchy” przejazd opryskiwaczem z nadmuchem powietrza.

Fot. 3. Niewłaściwy wysiew nawozów powoduje osiadanie granul na blaszce liściowej.

Fot. 4. Uszkodzenie blaszki liściowej przez rozpuszczający się nawóz.

dr hab. Zbigniew Jarosz

Katedra Uprawy i Nawożenia

Roślin Ogrodniczych

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Komunikat XVI z dnia 25.05.2015

Zahamowanie wzrostu i rozwoju roślin w wyniku niesprzyjających warunków pogodowych lub błędów w agrotechnice.

Wyjątkowo niesprzyjające warunki termiczne bieżącej wiosny (chłody, częste przymrozki) sprawiają, iż na licznych plantacjach truskawki gruntowej obserwuje się istotne spowolnienie lub nawet całkowite zahamowanie wzrostu i rozwoju roślin. Zjawisko to jest szczególnie widoczne na plantacjach odmian wywodzących się z cieplejszych stref klimatycznych. Najlepszym przykładem są odmiany truskawki powtarzającej wywodzące się z Kalifornii, u których w bieżącym sezonie obserwuje się nietypowe spowolnienie wzrostu i rozwoju (fot.1).

W przypadku zaobserwowania spowolnienia wzrostu i rozwoju u odmian o wysokich wymaganiach termicznych, należy zmniejszyć dawki oraz częstotliwość nawożenia stosowanego w formie fertygacji, gdyż rośliny wolniej rosnąc nie są w stanie wykorzystać dostarczanych składników pokarmowych. Stosowanie w takiej sytuacji standardowego programu fertygacji może doprowadzić okresowo do nadmiernej kumulacji jonów w ryzosferze (skokowy wzrost EC), w wyniku czego może wystąpić uszkodzenie włośników korzeniowych.

Fot. 1. Truskawka powtarzająca odmiany Monterrey (okolice Czerwińska).

Spowolnienie wzrostu i rozwoju roślin może być również spowodowane błędami w agrotechnice, takimi jak:

– niewłaściwe zastosowanie herbicydów (źle dobrany rodzaj substancji lub dawka) (fot.2),

– błędy w nawożeniu,

– zbyt intensywne nawadnianie skutkujące uszkodzeniem systemu korzeniowego roślin w wyniku niedotlenienia (tzw. zalaniem).

Fot. 2. Zahamowanie wzrostu i rozwoju roślin spowodowane niewłaściwym zastosowaniem herbicydu.

Częstym objawem zahamowania prawidłowego wzrostu i rozwoju u roślin jest zachwianie równowagi wegetatywno-generatywnej: rośliny wydają wyjątkowo dużą liczbę kwiatostanów z drobnymi słabo wykształconymi kwiatami przy jednoczesnym zahamowaniu wybijania młodych liści (fot. 3)

Fot. 3. Zachwianie równowagi wegetatywno-generatywnej u odmiany Clery.

Spowolnienie wzrostu i rozwoju roślin może się wiązać z częściowym uszkodzeniem systemu korzeniowego, które objawia się brązowieniem i obumieraniem włośników lub nawet korzeni głównych (fot. 4). Aby potwierdzić lub wykluczyć wystąpienie takiego zjawiska należy przeprowadzić ocenę stanu systemu korzeniowego u kilku/kilkunastu roślin o najsłabszej kondycji.

Jeżeli podczas lustracji zostanie stwierdzone uszkodzenie systemu korzeniowego, należy jak najszybciej zdiagnozować przyczynę oraz zastosować zabiegi intensyfikujące rozwój życia glebowego oraz stymulujące regeneracje sytemu korzeniowego.

W celu pobudzenia bioaktywności gleby należy zastosować:

– preparat mikrobiologiczny Efektywne Mikroorganizmy w pełnej zalecanej dawce oraz

– TerraSorb Radicular w dawce 10-15 litr na ha (wraz z nawadnianiem).

Fot. 4. Brązowienie korzeni świadczy o ich uszkodzeniu.

Aby podjąć odpowiednie działania niwelujące szkodliwy wpływ niekorzystnego zjawiska oraz ułatwiające powrót roślin do normalnego funkcjonowania, należy dobrze zdiagnozować przyczynę niewłaściwego wzrostu i rozwoju. W przypadku wystąpienia problemów uprawowych należy skontaktować się z Grupą Truskawkową (grupatruskawkowa@osadkowski.pl) opisując zaobserwowane objawy oraz dołączając materiał ilustracyjny. Po przeanalizowaniu nadesłanych materiałów zostanie opracowana indywidualna instrukcja postępowania.

Dr hab.  Zbigniew Jarosz

Katedra Uprawy i Nawożenia

Roślin Ogrodniczych

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Komunikat XV z dnia 22.05.2015

Rozkładanie ściółek na plantacjach truskawek

Fot. 1 Słoma przygotowana do rozłożenia w rzędach truskawek.

1. Zalety ściółkowania

Ściółkowanie gleby na plantacjach truskawki gruntowej jest zabiegiem przynoszącym wymierne korzyści zarówno pod względem poprawy warunków wzrostu i rozwoju roślin jak i niewątpliwej poprawy jakości handlowej owoców. Tradycyjnym i najczęściej stosowanym materiałem do ściółkowania jest słoma zbożowa. Najbardziej przydatne do tego celu są słomy: 

• żytnia,
• pszenżytnia,
• pszenna.

Znacznie szybciej mineralizowane są słoma jęczmienna i owsiana. Mniej przydatna jest słoma rzepakowa ze względu na odmienne parametry fizykochemiczne oraz skład chemiczny (np. zdecydowanie mniej krzemu).

Do niewątpliwych zalet ściółkowania gleby należy zaliczyć:

– poprawę warunków wodnych: okrywa powierzchni gleby ściółką zmniejsza straty wilgoci związane z parowaniem,

– ograniczenie zachwaszczenia: warstwa ściółki rozłożona na powierzchni gleby utrudnia wzrost i rozwój chwastów,

– zmniejszenie natężenia infekcji chorobotwórczej na owocach (głównie ze strony szarej pleśni),

–  poprawę warunków termicznych gleby,

– ochronę gleby przed erozją wietrzną i wodną.

2. Technika ściółkowania

Słomę rozdrobnioną na kilkucentymetrowe odcinki należy rozkładać na powierzchni gleby warstwą o grubości ok. 10-15 cm. Im grubsza warstwa ściółki tym lepsza ochrona przeciw rozwojowi chwastów ale jednocześnie jest utrudniona wymiana gazowa w glebie. W związku z tym na glebach ciężkich lub zlewnych należy stosować cieńszą warstwę ściółki niż na glebach lekkich, łatwo przepuszczających wodę. Do ściółkowania plantacji można nabyć specjalne maszyny rozdrabniające słomę i rozścielające ją na plantacji truskawek lub prace wykonać ręcznie (fot. 2).

Fot. 2. Ręcznie ściółkowanie plantacji słomą zbożową.

3. Termin ściółkowania

  Ściółki na plantacjach truskawki gruntowej należy rozkładać zanim dorastające owoce zaczną przechylać kwiatostany do ziemi (fot. 3). Opóźnienie terminu ściółkowania może wiązać się z zabrudzeniem dorastających owoców (tzw. zapiaszczeniem) co istotnie pogarsza ich wartość handlową. Ściółkę ze słomy warto także rozłożyć w międzyrzędziach zagonów okrytych folią co również będzie chronić owoce przed zabrudzeniem (fot. 4).

Fot. 3 Owoce zabrudzone na plantacji truskawki zbyt późno położona została ściółka.

Fot. 4. Ściółkę ze słomy warto również rozłożyć w międzyrzędziach zagonów okrytych folią.

3. Ściółki a nawożenie mineralne

Ściółki na plantacjach truskawki gruntowej należy rozkładać po zastosowaniu pełnego nawożenia doglebowego (fot. 5). Wysiew nawozów mineralnych na rozłożoną ściółkę organiczną może w niektórych warunkach zmniejszać efektywność nawożenia oraz niepotrzebnie przyspiesza rozkład rozłożonego materiału organicznego. Należy również pamiętać, iż słoma zbożowa jest materiałem o szerokim stosunku węgla do azotu – proporcja C:N w słomie zbożowej wynosi jak 80-100: 1. Oznacza to, iż mikroorganizmy rozkładające słomę, mając do dyspozycji wystarczająco węgla i mało azotu, mogą pobierać ten makroskładnik z wierzchniej warstwy gleby. Może to powodować czasowy spadek zawartości azotu dostępnego dla roślin.

Zalecenia nawozowe opracowane na podstawie analizy chemicznej gleby, zostały opracowane z uwzględnieniem tej sorpcji biologicznej. Jeżeli jednak właściciel plantacji stosował niższe dawki nawozów od zalecanych, to po rozłożeniu ściółki ze słomy (lub innego materiału o szerokiej proporcji C:N) może wystąpić czasowe ogłodzenie roślin (głównie azotowe).

Fot. 5. Nawozy mineralne należy wysiać przed rozłożeniem ściółki, co gwarantuje prawidłowe rozpuszczenie i przemieszczanie się składników do ryzosfery.

Fot. 5.  Prawidłowo wyściółkowana plantacja odmiany Vibrat.

Dr hab.  Zbigniew Jarosz

Katedra Uprawy i Nawożenia

Roślin Ogrodniczych

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Komunikat XII z dnia 15.05.2015

Ochrona roślin przed ewentualnymi przymrozkami

Niektóre prognozy meteorologiczne wskazują na możliwość wystąpienia przymrozków w okresie 15 – 20 maja. W bieżącej fazie rozwojowej – przy pełni kwitnienia wczesnych odmian truskawki oraz formowania kwiatostanów u odmian późnych- wystąpienie przymrozków może spowodować znaczne szkody.

1. Okrywanie roślin włókniną polipropylenową

Niewątpliwie najskuteczniejszym sposobem ochrony roślin przed uszkodzeniem powodowanymi przez spadki temperatury poniżej zera jest zastosowanie osłon syntetycznych zagrowłókniny polipropylenowej (fot. 1).  Z testów porównawczych, wykonywanych przez producentów agrowłókniny wynika, iż materiały o gęstości 19 g/m² mogą efektywnie ochronić rośliny przed przymrozkami do  -5º C. Oczywiście efektywność tych osłon jest ściśle uzależniona on naturalnej odporności roślin, która jest wypadkową cech odmianowych, odżywienia oraz stanu fitosanitarnego.

Fot. 1. Plantacja truskawek okryta agrowłókniną polipropylenową w celu ochrony przed niskimi temperaturami (Kaszuby, 14.05.2015).

Stosując agrowłókniny polipropylenowe do ochrony przeciwprzymrozkowej należy pamiętać, iż osłonę trzeba rozłożyć odpowiednio wcześnie przed spadkiem temperatury poniżej 0ºC. Rozkładanie osłon po wychłodzeniu się gleby i roślin jest zdecydowanie mniej efektywne.

Na odmianach kwitnących oraz gdy temperatura w dzień przekroczy 8-10ºC, osłonę z agrowłókniny należy zsunąć w międzyrzędzia odsłaniając rośliny. Pozwoli to uniknąć niewłaściwego zapylenia kwiatów oraz uszkodzenia roślin spowodowanego gwałtownym wzrostem temperatury pod osłoną w ciągu dnia (tzw. przegrzania roślin).

2. Zabiegi wzmacniające odporność roślin na przymrozki

Wybór zabiegu wzmacniającego rośliny przed przymrozkiem należy dopasować do stosowanej technologii uprawy i prawidłowo wkomponować w dotychczas wykonane zabiegibiostymulujące. Poniżej kilka przykładowych rozwiązań wzmacniających odporność roślin na przymrozki:

 Asahi 0,6 litr na ha + mocznik 0,2% (2 kg na 1000 litr wody)

Zabiegi oparte na fosforynie potasu:

Przykładowe preparaty fosforynowe:

– Phos 60 (1,5 litra na ha) + mocznik 0,2% (2 kg na 1000 litr wody)

Preparaty fosforynowe są uznawane za wysoce efektywne w indukowaniu odporności na czynniki stresowe, w tym na stres termiczny. Zabiegi preparatami zawierającymi fosforyny należy wykonywać nie częściej niż co 7-10 dni. Dodatek mocznika poprawia efektywność zabiegu jak i zwiększa odporność roślin na czynniki stresowe. Najlepszą efektywność uzyskuje się stosując zabieg na co najmniej 12-24 godziny przed wystąpieniem przymrozku.

Zabiegi oparte na preparatach krzemowych:

– Alkalin KB+Si (3 litry na ha)

– Optisil (0,5 l na ha)

Krzem istotnie wzmacnia rośliny na czynniki stresowe w tym na stres termiczny. Nawozy zawierające krzem można mieszać z innymi agrochemikaliami zgodnie z zaleceniami producenta.

3. Zabieg po ewentualnym wystąpieniu przymrozku

 Oprysk roślin roztworem:

– mocznik (0,3% roztwór czyli 3 kg nawozu na 1000 lir wody) + TerraSorb Complex (0,1% roztwór czyli 1 litr na 1000 litów wody).

Proponowany zabieg pomoże roślinom powrócić do prawidłowego funkcjonowania po przymrozkowym przechłodzeniu. Oprysk należy wykonać gdy tylko temperatura powróci do wartości zapewniających prawidłowy przebieg funkcji fizjologicznych w roślinie.

Należy pamiętać, iż stosując jakikolwiek zabieg wzmacniający Plantator jedynie zwiększa szanse na przetrwanie roślin w temperaturze poniżej zera. O wystąpieniu potencjalnych uszkodzeń decyduje bardzo wiele czynników w tym: intensywność i czas trwania spadku temperatury, wilgotność powietrza i gleby, usytuowanie plantacji, stan odżywienia i zdrowotności roślin i inne.

Dr inż. Zbigniew Jarosz

Katedra Uprawy i Nawożenia Roślin Ogrodniczych

Uniwersytet Przyrodniczy w  Lublinie

Komunikat IX z dnia 05.05.2015

Kwieciak  malinowiec i zwójki liściowe

1. Kwieciak malinowiec

Wśród owadów uszkadzających części nadziemne truskawki, do najczęściej występujących należy kwieciak malinowiec (fot. 1). Na plantacjach występuje co roku, a w okresie przed kwitnieniem stanowi duże zagrożenie dla roślin. Wyrządzane przez niego uszkodzenia mogą wynosić ponad 50% pąków kwiatowych.

Fot. 1. Kwieciaki pojawiają się jeszcze przed kwitnieniem truskawek, ze względu na małe rozmiary ciała trudno je zauważyć (fot. A. Zwierzyński).

Fot. 2. Kwieciak malinowiec na pąku kwiatowym. Bbok zaznaczony strzałką, pąk kwiatowy z podgryzioną przez samice szypułką (fot. A. Zwierzyński).

Na plantacji pierwsze pojawiające chrząszcze mogą być obserwowane na liściach w drugiej połowie kwietnia. Są to ciemno zabarwione chrząszcze o niewielkich rozmiarach ciała (ok. 3mm dł.) (fot. 1). Wychodzą one z miejsc, w których zimowały gdy temperatura powietrza ustali się na poziomie około 12^oC. Początkowo żerują one na liściach wygryzając w nich niewielkie dziurki. Właściwe uszkodzenia powodują samice kwieciaka, nawet dwa tygodnie przed kwitnieniem truskawek, w okresie gdy składają jaja do środka jeszcze nierozwiniętych pąków kwiatowych, a dodatkowo podgryzają szypułkę kwiatu (fot. 2 i 3).  Tak uszkodzone pąki brązowieją, więdną i nie rozwijają się.  Szypułka zasycha, a nierozwinięte pąki zwisają ku dołowi.  W ich wnętrzu rozwijają się larwy kwieciaków (rozwój trwa około 3 tygodni). Gatunek ten ma również drugie pokolenie, które pojawia się pod koniec czerwca, jednak nie jest ono szkodliwe.

Aby odpowiednio wcześnie ocenić zagrożenie bardzo ważny jest prawidłowo przeprowadzony monitoring.

Fot. 3.  Widoczne uszkodzenia szypułki kwiatów (fot. K. Budzianowski).

Monitoring plantacji

Lustrację plantacji należy przeprowadzić przed kwitnieniem i na początku kwitnienia truskawki pobierając cztery próby po 50 kwiatostanów (strząsać chrząszcze z losowo wybranych kwiatostanów na podstawioną płytkę).

Aby uniknąć uszkodzeń powodowanych przez tego szkodnika przede wszystkim nie powinno się zakładać plantacji obok zasiedlonych upraw truskawki i maliny.

Próg zagrożenia

Próg zagrożenia stanowią 2 chrząszcze na 200 kwiatostanów. Ważnym sygnałem obecności szkodnika są również wygryzione przez osobniki dorosłe dziurki w liściach lub zwisające na podgryzionej przez samice kwieciaka szypułce pąki.

Należy pamiętać, że poważniejsze uszkodzenia kwieciaki wyrządzają na odmianach wczesnych i średnio-wczesnych.  Do odmian podatnych, chętnie zasiedlanych przez kwieciaka malinowca należą: Elkat, Elsanta, Kastor, Kent, Onebor, Polka, Pegasus, Seal, Tenira, Vega.

Zwalczanie

W celu zminimalizowania szkód wywołanych żerowaniem szkodnika zabieg chemiczny należy wykonać przed kwitnieniem, w okresie gdy kwiatostany zaczynają się rozluźniać i pojawiają się pojedyncze pąki kwiatowe. W programie ochrony roślin do zwalczania kwieciaka na truskawkach zalecane są:

MOSPILAN 20 SP 0,2 kg\ha + SPUR 0,1 l\ha lub DECIS MEGA 50 EW 0,25 l\ha + SPUR 0,1 l\ha

2. Gąsienice motyli – zwójkówki

Zwójkówki liściowe, wśród których najczęściej  notuje się cztery gatunki: zwójkę poziomeczkę, zwójkę truskaweczkę, zwójka jabłoneczkę jesienną oraz zwójkę złocienióweczkę, nie stanowią z reguły większego zagrożenia. Lokalnie jednak szkodliwość  tej grupy owadów może  być bardzo duża, zwłaszcza wtedy, gdy uszkadzane są owoce.  Niewielkie, kilkunastomilimetrowe gąsienice zwójkówek (fot. 4), pojawiają się niekiedy bardzo wcześnie i żerują głównie na liściach (fot. 4). Początkowo zeskrobują tkankę miękiszową liścia (fot. 5), później wygryzają w nich dziury i tworzą oprzęd świadczący o obecności szkodnika (fot. 6 i 7). Mogą uszkadzać także kwiaty oraz dojrzewające owoce. Z tego względu należy zwrócić na nie uwagę przy okazji lustracji plantacji pod kątem występowania innych szkodników. 

Fot. 4. Żerująca gąsienica zwójkówki (fot. E. Górska-Drabik).

Zwalczanie

Obecnie nie ma zarejestrowanych środków do zwalczania tej grupy owadów  w uprawie truskawki, jednak podobnie jak w przypadku szkodników o mniejszym znaczeniu gospodarczym liczebność ich populacji  ograniczana jest  przy okazji zastosowania zabiegów  zwalczających chrząszcze kwieciaka malinowca. Zwykle zwalczanie konieczne jest na plantacjach,  na których w roku poprzednim gąsienice uszkadzały owoce. Gąsienice tych owadów żerują pod osłoną oprzędu, najczęściej w zwiniętych liściach, dlatego zabiegi wyżej wymienionymi insektycydami należy wykonać bardzo dokładnie, a w przypadku ich liczniejszego występowania zabieg należy powtórzyć. Skuteczność zabiegów jest wyższa, jeśli przeprowadzimy je zanim gąsienice oprzędą liście.

Fot. 5.  Uszkodzenie blaszki liściowej przez gąsienice (fot. K. Golan).

Fot. 6.  Uszkodzenie blaszki liściowej i oprzęd gąsienicy w miejscu żerowania (fot. K. Golan).

Fot. 7. Liść truskawki, uszkodzony przez zwójkę liściową. Zazwyczaj  zwójki nie są problemem na plantacji truskawek, lecz lokalnie mogą powodować większe uszkodzenia liści  (fot. A. Zwierzyński).

dr hab. Katarzyna Golan, dr hab. Edyta Górska-Drabik

Katedra Entomologii

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Komunikat VIII z dnia 04.05.2015

Szkodniki glebowe na plantacji truskawek

System korzeniowy truskawki uszkadzany może być przez liczne gatunki larw chrząszczy, głównie opuchlaków oraz pędraki i drutowce.  Natomiast na części nadziemnych roślin możemy obserwować żerujące osobniki dorosłe, które w niekiedy charakterystyczny sposób uszkadzają liście truskawki.

Opuchlaki

Żerujące chrząszcze opuchlaków najczęściej obserwujemy w okresie od czerwca do września. Cechą odróżniająca opuchlaki od innych chrząszczy występujących na plantacji truskawek jest brak zdolności do lotu. Wielkość chrząszczy w zależności od gatunku wynosi od około 0,5 do 1,5 cm (fot.1). Zwykle uszkodzone są  wyrośnięte liście, na których widoczne są głębokie wżery na brzegach blaszek liściowych (fot.2). W ciągu dnia trudno zauważyć żerujące na liściach chrząszcze, natomiast można obserwować wyrządzone przez nie szkody.  Samice opuchlaków składają jaja do gleby, także już w maju i czerwcu można znaleźć żerujące na korzeniach białawe, beznogie larwy.

Fot. 1. Chrząszcz opuchlaka (fot. A. Zwierzyński).

Fot. 2. Wyżerki brzegów liści spowodowane żerowaniem chrząszczy opuchlaków (fot. K. Golan).

Drutowce

Są to larwy chrząszczy z rodziny sprężykowatych (fot. 3). Osobniki dorosłe możemy spotkać na kwiatach i liściach roślin, nie powodują one jednak szkód o znaczeniu gospodarczym. Larwy- drutowce wgryzają się do szyjki korzeniowej i korzeni truskawek (fot. 4 i 5), niekiedy drutowce można zauważyć w leżących na ziemi owocach, co może stać się przyczyną ich dyskwalifikacji.Drutowce stanowią zagrożenie przede wszystkim na nowo założonych czy też zachwaszczonych plantacjach.

Fot. 3. Drutowiec (fot. A. Zwierzyński).

Fot. 4. Drutowiec żerujący w szyjce korzeniowej truskawki (fot. A. Zwierzyński).

Fot. 5. Drutowce- uszkodzenia na roślinie (fot. A. Zwierzyński).

Pędraki

Są to larwy chrząszczy z rodziny poświętnikowatych (żukowatych), wśród których najczęściej występującymi na plantacjach są:

• chrabąszcz majowy,
• ogrodnica niszczy listka,
• guniak czerwczyk.

Chrząszcze posiadają charakterystyczne wachlarzykowate czułki, ciało wielkości od 10 do 25 mm w zależności od gatunku (fot. 6). Białe lub żółtawe, łukowato wygięte pędraki żerują na korzeniach truskawki. Ze względu na długi, trwający niekiedy kilka lat okres rozwoju pokolenia (4 lata chrabąszcz majowy), larwy żerują w jednym miejscu przez długi okres, a ich żarłoczność z wiekiem rośnie.

Fot. 6. Chrabąszcz żerujący na liściu (fot. E. Górska-Drabik).

Szkodliwość

Ze względu na żerowanie larw w glebie, nie jest łatwo dostrzec zagrożenie. Objawem występowania tych szkodników ze względu na niszczenie systemu korzeniowego (fot.7) jest osłabienie, stopniowe więdnięcie, a niekiedy placowate zamieranie roślin (fot. 8). Żerowanie pędraków, drutowców i opuchlaków prowadzi do obniżenia ilości i jakości i plonu, przy czym opuchlaki stanowią zagrożenie głownie na 3-4 letnich plantacjach. Obecność i żerowanie larw na korzeniach roślin może stać się przyczyną zamierania  nawet ponad 90% roślin na plantacji.

Nie tylko larwy stanowią zagrożenie na plantacjach truskawek, niekiedy również chrząszcze mogą w znacznym stopniu uszkadzać części nadziemne (fot. 9), w tym również owoce.

Fot. 7. Uszkodzony system korzeniowy (fot. A. Zwierzyński)

Fot. 8. Objawy więdnięcia liści na truskawce spowodowane żerowaniem szkodników na systemie korzeniowym (fot. A. Zwierzyński).

Fot. 9. Głębokie wyżerki liści mogą na plantacji truskawek powodować również dorosłe chrząszcze (fot. E. Górska-Drabik).

Monitoring plantacji

W celu sprawdzenia obecności i liczebności szkodników glebowych należy skontrolować 2m² powierzchni pola, poprzez pobranie prób gleby z 32 dołków (o wymiarach 25 x 25 x30 cm -głębokość).

Próg zagrożenia

Obecność 1 pędraka lub drutowca lub 10 larw opuchlaków stwarza zagrożenie dla roślin.

Zwalczanie

Obecnie nie ma zarejestrowanych środków umożliwiających zwalczanie żerujących w glebie pędraków i drutowców. Możliwe jest zwalczanie osobników dorosłych i larw opuchlakówpo zbiorze owoców opryskując rośliny i glebę pod nimi za pomocą preparatu

Mospilan 20 SP w dawce 0,3 kg/ha.

Ze względu na ograniczone możliwości chemicznego zwalczania tej grupy szkodników szczególną uwagę należy zwrócić na właściwe przygotowanie podłoża przed założeniem plantacji stosując zabiegi  agrotechniczne, które w mechaniczny sposób niszczą występujące w glebie larwy oraz stosując odpowiedni przedplon zboża, rzepak, gryka, gorczyca, aksamitka niska, rośliny bobowate i niektóre warzywa korzeniowe. Również nie należy sadzić truskawek na tym samym stanowisku, przez okres co najmniej czterech lat.

dr hab. Katarzyna Golan, Dr hab. Edyta Górska-Drabik

Katedra Entomologii

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Komunikat VII z dnia 30.04.2015

Biała i czerwona plamistość liści truskawki

1. Biała plamistość liści truskawki

Drugą z chorób truskawki, którą należy zwalczać już przed kwitnieniem, jeżeli wystąpią objawy jest biała plamistość liści truskawki. Lustracje powinny być prowadzone na młodych plantacjach od momentu posadzenia roślin jesienią lub wiosną, a następnie powtarzane w okresie kwitnienia i po zbiorach. Na plantacjach już istniejących lustracje należy rozpocząć wraz z ruszeniem wegetacji.

Fot 1 Rośliny  sadzone w 2014 roku, odmiany Onebor- Marmolada, porażone przez grzyb M. fragariae, sprawcę białej plamistości liści truskawki. Przy sprzyjających warunkach zarodniki będą infekować młode liście.

Wiosną, w warunkach wysokiej wilgotności, w miejscu plam, grzyb wytwarza masowo, zebrane w pęczki trzonki konidialne, na których tworzą się zarodniki, będące źródłem pierwotnych infekcji. Typowe symptomy to różnej wielkości plamy na górnej stronie liścia. Początkowo są one brunatne, drobne (1,5–2,5 mm) i okrągłe. W miarę powiększania się (3–6 mm) stają się owalne i jasnoszare z brunatno-czerwoną obwódką. Podczas ciepłej i wilgotnej pogody plamy na liściach mogą być nietypowe. Pozostają wtedy rdzawo-brązowe bez wyraźnego obrzeżenia. W warunkach dużej wilgotności w okresie kwitnienia może dojść również do infekcji słupków, z których grzyb przerasta do rozwijających się nasion i otaczającej je tkanki owocu. W wyniku infekcji wokół sczerniałych, porażonych nasion powstają suche, nekrotyczne, brązowo-czarne pojedyncze lub liczne plamy.

Fot 2 i 3 Rośliny z bardzo silnymi objawami białej plamistości liści truskawki, widoczne także objawy porażenia na owocu (sczerniałe nasiona).

Na plantacjach odmian podatnych (Kama, Kent, Karel, Syriusz, Senga Sengana, Malling Pandora) zwłaszcza przeznaczonych do uprawy pod osłonami zarówno wysokimi jak i niskimi, zabiegi wczesną wiosną konieczne są jeśli widoczne są nawet nieznaczne objawy porażenia (< 1% porażonych liści) oraz po zbiorze owoców (1-2 zabiegi) w celu ograniczenia źródła infekcji. Na plantacjach pozostałych odmian truskawki, zabieg konieczny przed kwitnieniem w warunkach wysokiej wilgotności i porażeniu liści > 5%.

1. Zwalczanie

Do zabiegów wykonywanych przed kwitnieniem polecane są preparaty:

Zato 50 WG w dawce 0,25 kg/ha lub preparaty biologiczne: Polyversum WP (0,1 kg/ha) i Vaxiplant SL (1,0 l/ha).

Należy również pamiętać, że wiele środków stosowanych do zwalczania szarej pleśni truskawek (Signum 33 WG w dawce 1,8 kg/ha,. Luna Sensation 500 SC w dawce 0,8 l/ha, Switch 62,5 WG w dawce 0,8 kg/ha, Pomarsol Forte 80 WG w dawce 4 kg na hg) ograniczają nasilenie białej plamistości liści truskawki. Jeżeli więc objawy choroby pojawią się później, w okresie kwitnienia, zwykle nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych zabiegów.

2. Czerwona plamistość liści truskawki

W niektóre lata, z dużą ilością opadów i temperaturą 20-25⁰C, problemem na plantacjach truskawek odmian deserowych może być czerwona plamistość liści truskawki (Diplocarpon earlianaELL. et EV.). Do odmian szczególnie podatnych na porażenie należą: „Malling Pandora”, „Kama”, „Kent”, „Carisma” i „Kimberly”. Patogen w postaci grzybni, zimuje na porażonych liściach, także martwych. Tam tworzą się przez cały okres wegetacji spłaszczone twory stadium konidialnego, a w nich śluzowate skupienia zarodników konidialnych, które są źródłem pierwotnych i wtórnych infekcji.

            Objawy chorobowe występują głównie na starszych, dobrze rozwiniętych, niekiedy tylko zewnętrznych liściach w postaci drobnych, brunatno-purpurowych plamek o średnicy od 1 do 5 mm. Czerwono-brunatne plamy mogą występować także na działkach kielicha, ogonkach liściowych i szypułkach owocowych, powodując zamieranie liści lub całych kwiatostanów, a także zasychanie działek kielicha, co w przypadku odmian deserowych powoduje spadek wartości handlowej owoców. Charakterystycznym objawem choroby jest szybkie żółknięcie, czerwienienie i zamieranie porażonych liści.

Fot 4 i 5 Liście truskawki z objawami czerwonej plamistości liści truskawki.

1. Zwalczanie

Na podstawie przeprowadzonych doświadczeń polowych wynika, że najlepszą skuteczność w zwalczaniu czerwonej plamistości liści truskawki wykazywały środki:

Domark 100 EC, Signum 33 WG, Pomarsol Forte 80 WG,

stosowane do zwalczania szarej pleśni lub białej plamistości liści truskawki. Preparat biotechniczny oparty na laminarynie (Vaxiplant SL) ograniczał występowanie choroby.

Dr. hab. Beata Meszka prof. nadz.

Instytut  Ogrodnictwa w Skierniewicach

Komunikat VI z dnia 21.04.2015

Ochrona roślin przed ewentualnymi przymrozkami

Fot. 1 Rozwijający się kwiat na odmianie Marmolada-Onebor uszkodzony przez przymrozki (w rejonie Grójca   5 maja 2014 roku.)

W nadchodzącym tygodniu niektóre prognozy meteorologiczne przewidują możliwość wystąpienia przygruntowych przymrozków. Największe ryzyko spadków temperatury poniżej 0ºC prognozowane jest w okresie 20-23 kwietnia. Wystąpienie przymrozków w bieżącej fazie rozwojowej zagraża zwłaszcza wczesnym odmianom truskawki, które na cieplejszych stanowiskach oraz pod okryciem przyspieszającym wegetację, zaczęły już kwitnąć. Rozwinięte kwiaty są najwrażliwsze na przemrożenia i ulegają uszkodzeniu już w temperaturze poniżej -1,8ºC. Dla porównania kwiaty w fazie białego pąka ulegają uszkodzeniu dopiero przy spadku temperatury poniżej -3,1ºC, natomiast zamknięte pąki kwiatowe w temperaturze poniżej -5,5ºC. Potencjalne uszkodzenia na odmianach późniejszych, które obecnie są w fazie wybijania pąków kwiatowych, zależą więc od intensywności ewentualnych spadków temperatury oraz stanu odżywienia roślin.

Należy pamiętać, iż naturalna odporność roślin na przymrozki gwałtownie spada u roślin będących w gorszej kondycji- słabo odżywionych, porażonych przez choroby oraz zaatakowanych przez szkodniki.

Fot. 2. Na odmianach wczesnych uprawianych na ciepłych i nasłonecznionych stanowiskach oraz pod okrywą przyspieszającą wegetacje truskawki już zaczęły kwitnąć (okolice Grójca, 17.04.2015).

Podczas wiosennych przymrozków uszkodzeniu mogą ulec również młode zawiązki owocowe przemarzające w temperaturze poniżej -2,5 ºC.

1. Okrywanie roślin włókniną polipropylenową

Niewątpliwie najskuteczniejszym sposobem ochrony roślin przed uszkodzeniem powodowanymi przez spadki temperatury poniżej zera, jest zastosowanie osłon syntetycznych z agrowłókniny polipropylenowej (fot. 2).  Z testów porównawczych, wykonywanych przez producentów agrowłókniny wynika, iż materiały o gęstości 19 g/m² mogą efektywnie ochronić rośliny przed przymrozkami do ok. -5º C. Oczywiście efektywność tych osłon jest ściśle uzależniona on naturalnej odporności roślin, która jest wypadkową cech odmianowych, odżywienia oraz stanu fitosanitarnego.

Fot. 3. Plantacja truskawek okryta agrowłókniną polipropylenową w celu ochrony przed niskimi temperaturami (okolice Grójca, 17.04.2015).

Stosując agrowłókninę polipropylenową do ochrony przeciwprzymrozkowej należy pamiętać, iż osłonę trzeba rozłożyć odpowiednio wcześnie przed spadkiem temperatury poniżej 0ºC. Rozkładanie osłon po wychłodzeniu się gleby i roślin jest zdecydowanie mniej efektywne.

2. Zabiegi wzmacniające odporność roślin na przymrozki
3. Zabiegi oparte na fosforynie potasu:

Zalecane zabiegi zawierające fosforyny:

– Phos 60 (1,5 litra na ha) + TerraSorb Complex (0,5-1 litr na ha)

Preparaty fosforynowe są uznawane za wysoce efektywne w indukowaniu odporności na czynniki stresowe, w tym na stres termiczny. Zabiegi preparatami zawierającymi fosforyny należy wykonywać nie częściej niż co 7-10 dni. Dodatek nawozu TerraSorb Complex poprawia efektywność zabiegu oraz zwiększa odporność roślin na czynniki stresowe.

1. Zabiegi oparte na preparatach krzemowych:

Krzem istotnie wzmacnia rośliny na czynniki stresowe w tym na stres termiczny. Nawozy zawierające krzem można mieszać z innymi agrochemikaliami zgodnie z zaleceniami producenta.

Zalecane zabiegi nawozami krzemowymi:

– Alkalin KB+Si (3 litry na ha)

– Optisil (0,5 l na ha)

1. Zabiegi oparte na nawozach mikroelementowych:

Przed okresowymi spadkami temperatury warto jest dostarczyć roślinom dodatkowe ilości mikroskładników pokarmowych zwiększających odporność na stres termiczny, głównie cynku i boru. Zabiegi najlepiej jest wykonać na 1-2 dni przed spodziewanym spadkiem temperatury, co pozwoli roślinom efektywnie pobrać mikroskładniki i włączyć je do metabolizmu.

 Zalecane zabiegi uzupełniające bor i cynk:

OSD bor 2 kg/ha + OSD cynk 1 l/ha

Należy pamiętać aby OSD bor nie stosować gdy są otwarte kwiaty.

3. Zabiegi niwelujące stres przechłodzenia roślin

      Zdolność regeneracji i powrotu do prawidłowego funkcjonowania roślin uszkodzonych przez przymrozki lub silnie przechłodzonych jest ściśle uzależniona od ich kondycji oraz umiejętnego zastosowania zabiegów niwelujących stres wewnątrzkomórkowy.

Należy pamiętać, iż w okresie kwitnienia istotnym czynnikiem stresowym jest dla roślin każde silne przechłodzenie. Przykładowo spadek temperatury nocą do +3 ºC osłabia kiełkowanie pyłku, hamuje wzrost łagiewki pyłkowej i przenikanie jej do zalążni co ujemnie wpływa na cały proces zapłodnienia owocu.

Jako zabieg niwelujący stres przechłodzenia należy wykonać oprysk roślin roztworem:

– mocznik (0,3% roztwór czyli 3 kg nawozu na 1000 lir wody) + TerraSorb Complex (0,2% roztwór czyli 2 litry na 1000 litów wody).

Proponowany zabieg pomoże roślinom powrócić do prawidłowego funkcjonowania po przymrozkowym przechłodzeniu. Oprysk należy wykonać gdy tylko temperatura powróci do wartości zapewniających prawidłowy przebieg funkcji fizjologicznych w roślinie              (powyżej 7ºC).

Dr hab. Zbigniew Jarosz

Katedra Uprawy i Nawożenia Roślin Ogrodniczych

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Komunikat V z dnia 21 kwietnia 2015

Mączniak prawdziwy

            Wraz z ruszeniem wegetacji konieczne będą lustracje pod kątem występowania głównie mączniaka prawdziwego truskawki, ale także białej i czerwonej plamistości liści truskawki, które pozwolą na podjęcie właściwej decyzji o ewentualnym zabiegu, gdyż nie na wszystkich plantacjach zabieg przed kwitnieniem jest konieczny.

fot. 1 i 2 Mączniak prawdziwy truskawki.

Grzyby, będące sprawcami mączniaków prawdziwych, obficie zarodnikują i silnie porażają rośliny podczas upalnej, bezdeszczowej pogody, a takich dni w minionym sezonie było wiele.

Grzyb Sphaerotheca macularis powodujący mączniaka prawdziwego truskawki jest wyspecjalizowaną formą porażającą truskawkę i poziomkę. Występuje we wszystkich rejonach uprawy tych roślin. Nasilenie choroby zależy od warunków klimatycznych i podatności uprawianej odmiany. Najbardziej narażone na porażenie są: „Elsanta”, „Honeoye”, „Marmolada”, „Tarda Vicoda”, „Darselect”, „Camarosa” i inne (wykres).

Wykres 1. Nasilenie mączniaka prawdziwego na różnych odmianach truskawki.

Grzyb może infekować wszystkie organy nadziemne truskawki, ale najsilniej porażane są liście i zielone zawiązki owoców.

Fot. 3 Objawy mączniaka prawdziwego na odmianie Clery, w rejonie Grójca uprawianej pod okryciem z agrowłókniny.

W warunkach polowych pierwsze symptomy choroby obserwowane są zwykle w drugiej połowie maja w postaci białoszarego, mączystego nalotu, złożonego z grzybni i zarodników konidialnych, rozwijającego się głównie na dolnej stronie liści. Natomiast w warunkach szklarniowych mączysty nalot może pojawić się wcześniej i występuje na obydwu stronach blaszki liściowej. Silnie porażone liście zwijają się charakterystycznie łódkowato ku górze, co sprawia, że mączysty nalot znajdujący się na dolnej stronie liścia staje się wtedy dobrze widoczny. Wkrótce po wystąpieniu objawów mączniaka obserwuje się znaczne zmiany zabarwienia liści- u większości odmian truskawki dochodzi do czerwienienia brzegów liści, a w przypadku niektórych odmian- do silnych uszkodzeń blaszki liściowej i pojawienia się na jej górnej stronie początkowo chlorotycznych, następnie czerwonobrunatnych plam (np. u odmiany „Dukat”). Często w miejscu przebarwień tkanka zamiera.

Mączniak prawdziwy truskawki jest szczególnie groźny w uprawach pod osłonami i na plantacjach matecznych. Sadzonki wszystkich odmian wykazują wysoką podatność na porażenie i na niechronionych plantacjach matecznych choroba występuje corocznie w dużym nasileniu.

Już pierwsze widoczne objawy powinny być sygnałem o konieczności wykonania zabiegu, zanim grzyb zacznie obficie zarodnikować i rozprzestrzeniać się na kolejne rośliny. Zarodnikowaniu i rozprzestrzenianiu zarodników grzyba sprzyja ciepła temperatura (15-27°C) i sucha pogoda, a infekcjom- wysoka wilgotność utrzymująca się wewnątrz roślin truskawki.

Profilaktyka:

– Nie dopuszczać do nadmiernego zagęszczenia plantacji i jej zachwaszczenia.

– Dostosować nawożenie azotowe do potrzeb roślin.

Zwalczanie:

Opryskiwać odmiany podatne, krótko przed kwitnieniem lub na początku kwitnienia tylko na plantacjach, na których pojawiły się objawy choroby. Ze względu na niskie temperatury panujące w tym okresie wskazane są:

fungicyd Zato 50 WG w dawce 0,25 kg/ha,

lub preparaty biologiczne: Polyversum WP (0,1 kg/ha) i Vaxiplant SL (1,0 l/ha).

W razie konieczności, czyli dużego nasilenia choroby i odpowiedniej temperatury można zastosować środki typowo mączniakobójcze: Domark 100 EC (0,6 l/ha).

Należy również pamiętać, że wiele środków stosowanych do zwalczania szarej pleśni truskawek (Signum 33 WG w dawce 1,8 kg/ha, Luna Sensation 500 SC w dawce 0,8 l/ha, Switch 62,5 WG w dawce 0,8 kg/ha) ograniczają nasilenie mączniaka. Jeżeli więc objawy choroby pojawią się później, w okresie kwitnienia, zwykle nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych zabiegów.

Dr hab. Beata Meszka prof. nadz.

Instytut  Ogrodnictwa w Skierniewicach

Komunikat 4 z dnia 20 kwietnia 2015                                                        

1. Przędziorki na plantacji truskawek

Aktualnie stan rozwoju roślin na poszczególnych plantacjach jest bardzo zróżnicowany, na co wpływ mają regionalne warunki klimatyczne, odmiana oraz sposób uprawy. Rośliny osłaniane folią bądź agrowłókniną celem przyspieszenia owocowania są lepiej rozwinięte w porównaniu do upraw polowych bez osłon. Lustracje roślin pod kątem obecności szkodników prowadzone w różnych rejonach kraju, wskazują na aktywność niektórych gatunków.

Fot. 1 Widoczny gołym okiem dorosły osobnik przędziorka, wokół niego skupiska jaj, widoczne tylko pod powiększeniem (odmiana Marmolada-Onebor w drugim roku owocowania rejon Grójca).

Fot. 2 Na ubiegłorocznych liściach widać odbarwienia liści, a pod binokularem można dostrzec skupiska jaj przędziorków (odmiana Portola posadzona wiosną 2014 roku, północna Wielkopolska).

Pomimo niekorzystnej aury niektóre szkodniki już się uaktywniły (fot.1,2). Tak jest w przypadku przędziorka chmielowca. Obserwując rośliny, szczególnie na odmianach wczesnych lub osłanianych, możemy zauważyć aktywność osobników dorosłych oraz dużą  liczbę złożonych już jaj. Obecne warunki termiczne nie są wprawdzie optymalne dla rozwoju tego gatunku roztocza, jednak na liściach niektórych odmian truskawek obserwuje się jego żerowanie i rozwój. Na młodych, rozwijających się liściach roślin widoczne są już aktywne zimujące samice o charakterystycznym zabarwieniu ciała oraz jaja (fot.3) i młode osobniki nowego pokolenia (fot. 4). Osobniki dorosłe tego roztocza mają ciało o długości do 0,6 mm, widoczne na liściach jaja są żółtawe, kuliste, o średnicy około 0,14 mm (fot. 3). W zależności od warunków atmosferycznych i stanu zdrowotnego rośliny żywicielskiej, jedna samica może złożyć ponad 100 jaj. Duża płodność samic sprawia, że kolejne pokolenia są coraz bardziej liczne i w szybkim czasie mogą doprowadzić do zniszczenia roślin.

Fot. 3. Zimująca samica i jaja przędziorka chmielowca z zaznaczonymi wymiarami (31.03.2015, fot. E. Górska-Drabik).

Fot.4. Przędziorki (zaznaczone na czerwono) oraz objawy ich żerowania (kolor żółty) (31.03.2015, fot. E. Górska-Drabik).

Przędziorki żerują zwykle na dolnej stronie blaszek liściowych, gdzie można znaleźć również złożone przez samice jaja. Jednak w przypadku dużej liczebności, formy ruchome występują również na górnej stronie liścia. Na liściach stopniowo pojawiają się jasne drobne plamki, które w późniejszym czasie zlewają się pokrywając niekiedy całą ich powierzchnię. Pomimo wczesnego stanu rozwojowego rośliny, na świeżo rozwijających się liściach widoczne są już uszkodzenia liści przez szkodnika (fot.1,4). Początkowo liście żółkną, a następnie brązowieją i zasychają. Dodatkowo jednym z symptomów obecności przędziorka chmielowca na roślinach, jest obecność wytwarzanej przez przędziorki pajęczynki.

2. Monitoring plantacji

Przeprowadzona w końcu marca lustracja plantacji truskawek wykazała obecność zimujących samic, osobników nowego pokolenia oraz bardzo licznych jaj (fot. 5). Na pojedynczych, świeżo rozwiniętych listkach liścia złożonego stwierdzono obecność nawet 50 jaj. 

Fot. 5. Jaja przędziorka chmielowca (odmiana Alfa Centauri, 31.03.2015, fot. K. Golan).

Oceniając zagrożenie truskawek przez przędziorki należy prawidłowo określić liczebności jego populacji. Aby nie dopuścić do nadmiernego rozmnożenia tych szkodników, należy regularnie w odstępach 10-14 dniowych, w zależności od warunków pogodowych kontrolować liście. Próg zagrożenia wynosi 2 stadia ruchome przędziorka na jednym listku liścia złożonego. Do zwalczania tego szkodnika zarejestrowany jest akarycyd Ortus 05SC, w dawce 1,5 – 2 l na ha + adiuwant Spur 0,2 l/ha: zwalczający stadia ruchome, do zastosowania po zaobserwowaniu wystąpienia szkodnika (raz w sezonie). Godnym polecenia jest nowo zarejestrowany preparat Envidor 240 SC zwalczający młode stadia ruchome. Zalecana dawka to 0,4 l na ha, do stosowania raz w sezonie, przed kwitnieniem.

Dr hab. Edyta Górska-Drabik, dr hab. Katarzyna Golan

Katedra Entomologii

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Komunikat III b z dnia 15 kwietnia 2015

Ugór herbicydowy

Stosowanie herbicydów w uprawie truskawki jest zdecydowanie najgorszym i nie polecanym sposobem utrzymania gleby.

Praktyka pokazuje, że nawet po zastosowaniu herbicydów selektywnych dopuszczonych do stosowania na plantacjach truskawki, mogą wystąpić na roślinach uszkodzenia istotnie pogarszające ich funkcjonowanie oraz zmniejszające wielkość plonu. Uszkodzenia potęguje zastosowanie herbicydu niezgodne z zaleceniami, np. bezzasadne zwiększanie dawki lub błędy w aplikacji. Poniżej kilka przykładów objawów uszkodzeń herbicydowych roślin.

Fot. 1. Objawy uszkodzenia roślin po zastosowaniu herbicydu dopuszczonego do stosowania na plantacjach truskawki.

Fot. 2. Objawy uszkodzenia roślin przez glifosat.

Fot. 3. Objawy uszkodzenia roślin przez pozostałości herbicydu doglebowego.

Fot. 4. Objawy uszkodzenia truskawki przez jeden z herbicydów doglebowych.

Fot. 5. Objawy uszkodzenia roślin przez mieszaninę glifosatu i MCPA.

Fot. 6.  Objawy uszkodzenia roślin przez jeden z graminicydów dopuszczonych do stosowania w uprawie truskawki.

Fot. 7. Objawy uszkodzenia roślin przez herbicyd dopuszczony do stosowania w uprawie truskawki zastosowany w podwójnej dawce.

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia uszkodzeń herbicydowych należy pamiętać o kilku zasadach:

– nie należy stosować herbicydów na roślinach źle odżywionych oraz osłabionych przez choroby lub szkodniki,

– nie należy łączyć stosowania herbicydów z dokarmianiem pozakorzeniowym, zwłaszcza przy zastosowaniu biostymulatorów,

– nie należy stosować herbicydów niewiadomego pochodzenia lub nie mających rejestracji do stosowania w uprawie truskawki,

– nie należy bezzasadnie zwiększać dawki lub częstotliwości stosowania herbicydów.

Jeżeli po zastosowaniu herbicydu, na roślinach wystąpią objawy uszkodzeń należy jak najszybciej zastosować intensywny program biostymulujący, który będzie niwelował szkodliwy wpływ substancji aktywnej preparatu. Program taki zostanie ustalony z uwzględnieniem indywidualnych uwarunkowań po wcześniejszym kontakcie i na zapotrzebowanie Plantatora.

Przypadki uszkodzenia plantacji truskawek przez herbicydy prosimy zgłaszać drogą e-mail na adres grupatruskawkowa@osadkowski.pl z podaniem istotnych informacji: jaki herbicyd został zastosowany, w jakiej dawce, w jakich warunkach pogodowych oraz kiedy. Ważne są również informacje na temat uprawianej odmiany, uwarunkowań glebowych oraz stosowanej technologii uprawy (np. rodzaj nawadniania, czy jest fertygacja itp.). Do wiadomości zgłaszającej zaistniały problem, proszę również dołączyć zdjęcia ilustrujące rodzaj i nasilenie uszkodzeń. Po przeanalizowaniu wszystkich nadesłanych informacji, zostaną przygotowane indywidualne zalecenia dalszego postępowania, mające na celu zminimalizowanie uszkodzeń roślin powstałych na skutek stosowania herbicydu.

Dr inż. Zbigniew Jarosz

Katedra Uprawy i Nawożenia Roślin Ogrodniczych

Uniwersytet Przyrodniczy w  Lublinie

Komunikat III a z dnia 13 kwietnia 2015

Sposoby utrzymania gleby na plantacjach

1. Ściółkowanie

Okrywanie powierzchni gleby ściółką jest niewątpliwie najkorzystniejszym sposobem utrzymania gleby na plantacji truskawki. Stosując ściółkę uzyskuje się:

• ochronę przed zachwaszczeniem,
• zmniejszenie parowania wody a tym samym poprawę uwilgotnienia gleby,
• poprawę warunków termicznych,
• ochronę gleby przed erozją.

Wszystkie te zalety sprawiają, iż ściółki mają bardzo korzystny wpływ na bioaktywność gleby oraz rozwój i funkcjonowanie systemu korzeniowego. Rodzaj stosowanej ściółki decyduje o właściwościach okrywy (opisy właściwości pod fotografiami):

Fot. 1 Ściółka z czarnej agrowłókniny chroni przed chwastami oraz jest przepuszczalna dla wody i składników pokarmowych stosowanych w formie nawożenia posypowego.

Fot. 2. Ściółka z czarnej folii również chroni przed chwastami ale jest barierą nieprzepuszczalną dla wody i składników pokarmowych a więc wymaga bezwzględnie montażu systemu fertygacji.

Fot. 3. Ściółka z folii dwubarwnej (biało-czarnej) chroni przed chwastami i przed przegrzaniem systemu korzeniowego ale wymaga bezwzględnie montażu systemu fertygacji.

Fot. 4. Ściółka ze słomy jest najtańsza, jej rozkład dostarcza roślinom dostępnego krzemu ale nie chroni przed chwastami wieloletnimi, które ją łatwo przerastają.

Fot. 5. Ściółkę ze słomy należy rozłożyć na glebie wolnej od chwastów, oraz w odpowiednim terminie. Zbyt późne rozłożenie słomy będzie skutkowało zabrudzeniem owoców, i obniżeniem ich jakości.

2. Ugór mechaniczny

Mechaniczne zwalczanie chwastów jest sposobem efektywnym ale nie bez wad. Aby utrzymać ugór mechaniczny chwasty muszą być niszczone we wczesnych fazach rozwojowych, co wymaga częstego wykonywania zabiegów. Powoduje to niepotrzebne rozpylenie wierzchniej warstwy gleby oraz jej przesuszenie. Ponadto mechaniczne pielenie powinno być wykonane jak najpłycej aby minimalizować uszkodzenia płytko zalegającego systemu korzeniowego truskawki.

W uprawie truskawki deserowej mechaniczne usuwanie chwastów należy zakończyć najpóźniej na początku kwitnienia roślin i okryć glebę ściółką, co uchroni owoce przed zabrudzeniem (fot. 6).

Fot. 6. Mechaniczne odchwaszczanie musi być wykonywane umiejętnie, tego typu urządzenie niszczy najefektywniej młode chwasty.

Dr inż. Zbigniew Jarosz

Katedra Uprawy i Nawożenia Roślin Ogrodniczych

Uniwersytet Przyrodniczy w  Lublinie

Komunikat II z dnia 9 kwietnia 2015

Ochrona truskawek przed chorobami sezon 2015

           Warunki atmosferyczne w sezonie 2014 sprzyjały rozwojowi i rozprzestrzenianiu się wielu patogenicznych grzybów na plantacjach truskawek. Łagodna zima z kilkoma zaledwie dniami, w których zanotowano miejscami spadki temperatury do -15^oC pozwoliła z kolei na dobre ich przezimowanie.

Trzeba liczyć się więc z tym, że źródło infekcji takich patogenów jak: Sphaerotheca macularis sprawca mączniaka prawdziwego, Mycosphaerella fragariae (biała plamistość liści truskawki) iBotrytis cinerea sprawcy szarej pleśni truskawek, może być w bieżącym sezonie duże.

Fot 1. Odmiana Jive 7 kwietnia 2015 w okolicach Łasku. Ubiegłoroczne liście zostały trwale usunięte z plantacji. Rośliny zaś wytwarzają nowe liście, warto zadbać o ich kondycję i zdrowotność.

Konieczne będzie dokładne oczyszczenie roślin z ubiegłorocznych, zaschniętych liści, które są podłożem do zimowania i ich rozwoju. Zabieg taki umożliwia także lepsze przewietrzanie plantacji, a co za tym idzie mniej korzystne warunki dla rozwoju wymienionych grzybów.

            Kwiecień to także dobry czas, aby na polach przeznaczonych pod założenie nowych nasadzeń truskawek wykonać odkażanie gleby, zwłaszcza na stanowiskach, na których wcześniej obserwowano wypady roślin z powodu wertycyliozy lub zgnilizny korony truskawki. Odkażanie można przeprowadzać z wykorzystaniem dwóch fumigantów Basamid 97 GR i Nemasol 510 SL. Wykazują one bardzo dobrą skuteczność w ograniczaniu patogenów glebowych z rodzaju Verticillium, Phytophthora, Rhizoctonia, Fusarium, a tym samym zmniejszają nasilenie chorób przez nie powodowanych. Ograniczają istotnie zachwaszczenie plantacji, a także poprawiają wzrost roślin i ich plonowanie. Dobre wyniki w ograniczaniu wertycyliozy uzyskiwano także po zastosowaniu jako przedplonu gorczycy białej lub sarepskiej.

Fot 2. Ubiegłoroczne liście silnie porażone przez grzyb M. fragariae sprawcę białej plamistości liści, mogą stanowić duże zagrożenie dla nowych liści wytworzonych w tym sezonie.

            Wraz z ruszeniem wegetacji konieczne będą lustracje pod kątem występowania głównie mączniaka prawdziwego truskawki, ale także białej i czerwonej plamistości liści truskawki, które pozwolą na podjęcie właściwej decyzji o ewentualnym zabiegu, gdyż nie na wszystkich plantacjach zabieg przed kwitnieniem będzie konieczny. Biorąc pod uwagę jednak fakt, że w niektórych rejonach obserwuje się lekkie przemarznięcia roślin, trzeba liczyć się z tym, że mączniak prawdziwy truskawki na takich osłabionych roślinach może się pojawić już wczesną wiosną.

            W ubiegłym roku w dużym nasileniu wystąpiła także szara pleśń truskawek. Gnicie owoców obserwowano nie tylko na odmianach podatnych, takich jak Senga Sengana czy Marmolada, ale również na mniej podatnych, jak: Kent, Elsanta, Honeoye, Florence i Roxana. Na plantacjach w rejonie Polski centralnej mimo intensywnie prowadzonej ochrony chemicznej porażonych było nawet 50–70 owoców. Prognozuje się więc, że źródło infekcji dla roślin truskawek jest bardzo duże, a w związku z tym istnieje duże ryzyko nasilenia choroby zwłaszcza jeśli będą sprzyjające warunki pogodowe (wysoka wilgotność względna powietrza lub opady deszczu i temperatura powyżej 15^oC, optimum dla infekcji 18-25^oC) w okresie kwitnienia i dojrzewania owoców.

Zagrożenie chorobowe zwiększają błędy agrotechniczne popełniane przez producentów:

• nadmierne zagęszczenie plantacji,
• zbyt obfite nawożenie azotowe, szczególnie przenawożenie jonami NH_4,
• zachwaszczenie,
• brak ściółkowania,
• porażone owoce i martwe części roślin (głównie stare liście truskawki) pozostawione na plantacji.

            W warunkach intensywnych opadów deszczu tuż przed i podczas zbiorów, problemem może być także skórzasta zgnilizna owoców truskawki. Choroba powoduje wówczas masowe gnicie owoców i często całkowitą stratę plonu już w ciągu kilku dni po obfitych opadach.

Dr hab. Beata Meszka

(prof. nadzw. Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach)

Komunikat I a z dnia 1 kwietnia 2015 dla GRUPY TRUSKAWKOWEJ Osadkowski SA                                                        

Zalecenia pobierania próbek glebowych

Wczesna wiosna to dobry czas na wykonanie analizy chemicznej gleby, która jest podstawą precyzyjnego nawożenia.

Stosowanie nawozów mineralnych na zasadzie orientacyjnej zawsze niesie ryzyko popełnienia błędu skutkującego niedożywieniem lub przenawożeniem roślin.

Zalecamy pobranie prób glebowych głębokości 20-25 cm i wykonanie analizy chemicznej. Jest to szczególnie wymagane gdy uprawa znajduje się na nowym stanowisku lub gdy analiza chemiczna na plantacji objętej doradztwem nie była wykonywana od dwu lat (lub dłużej). Zaleca się aby analizę chemiczną gleby wykonać metodą ogrodniczą (tzw. Uniwersalną), popularnie stosowaną przez Stacje Chemiczno-Rolnicze do oceny gleb i podłoży warzywnych (koszt analizy jednej próbki 53,50 zł brutto). Podczas składania zlecenia, należy wyraźnie podkreślić konieczność oznaczenia w glebie obu form azotu (zarówno azotanowej NO₃^– jak i amonowej NH₄⁺). Jako że forma azotanowa jest podatna na wypłukiwanie po zimie dominuje w glebie forma amonowa azotu. Uściślenie zlecenia jest ważne, gdyż Laboratoria i Stacje Chemiczno-Rolnicze zajmujące się analizą gleb ogrodniczych mają różne pakiety analiz i nie we wszystkich pakietach uwzględnia się oznaczenie obu form azotu. Wyniki uzyskane tą metodą w sposób kompleksowy zobrazują rzeczywistą i aktualną zasobność w najważniejsze składniki pokarmowe.

Jeżeli Właściciel plantacji nie planuje wykupienia wczesnowiosennej wizyty lustracyjnej w celu zdiagnozowania rodzaju gleby i stanu odżywienia plantacji zaleca się również wykonanie oznaczenia zawartości próchnicy glebowej (koszt ok. 55 PLN).

Dane dotyczące aktualnej zawartości próchnicy glebowej pozwolą w przybliżeniu ocenić  tempo wypłukiwania składników pokarmowych w trakcie sezonu wegetacyjnego.

Aby wyniki analizy chemicznej były miarodajne i odzwierciedlały rzeczywistą zasobność ryzosfery, próbki gleby do analiz muszą być pobrane z zachowaniem pewnych zasad:

1. Próbka musi być reprezentatywna dla danego obszaru lub plantacji: jedna próbka może charakteryzować maksymalnie powierzchnię 2 ha jeżeli jest to teren równy z glebą o zbliżonym składzie i stanie agrotechnicznym, jeżeli jest uprawiany ten sam gatunek i odmiana oraz jeżeli jest stosowana taka sama agrotechnika. Różnica w każdym wymienionym czynniku powoduje konieczność sporządzenia dodatkowej próby.
2. Z całego obszaru (lub plantacji) kwalifikującego się do objęcia jedną próbą należy pobrać do naczynia zbiorczego 10-15 niewielkich próbek pojedynczych, które po wymieszaniu będą stanowiły próbę analityczną (ok. 0,5 kg).
3. Próbki jednostkowe można pobierać szpadlem w następujący sposób: odkroić szpadlem na głębokość 20-25 cm pionowy płat gleby grubości 1-2 cm. Zebrać z całej wysokości szpadla, z jego części środkowej, wycinek gleby.
4. Na plantacji starszej niż 4-5 lat próby pobierać z rzędów roślin, z połowy odległości między roślinami
5. Po wymieszaniu gleby w naczyniu zbiorczym próbę analityczną (ok. 0,5 kg gleby) wsypuje się do torby papierowej lub gdy gleba jest wilgotna to woreczka plastikowego opisując dokładnie próbkę tak aby opis zachował czytelność (na torbie papierowej ołówkiem, na woreczku plastikowym niezmywalnym cienkopisem lub dołączając dodatkowy opis)
6. Próbki można pobierać na wyznaczonym obszarze lub plantacji zgodnie z rysunkami zamieszczonymi poniżej lub według własnego losowego schematu:

6. Próbek nie należy pobierać:

• na obrzeżach pola do 5m,
• w miejscach po stogach i kopcach,
• w rowach, bruzdach, kretowiskach i żwirowiskach,
• w zagłębieniach i ostrych wzniesieniach terenu (w razie potrzeby z tych miejsc pobrać dodatkowe próbki).                                                                              

7. Należy unikać pobierania próbek bezpośrednio po zastosowaniu nawozów mineralnych, po nawożeniu organicznym oraz w okresie nadmiernej suszy lub wilgotnej gleby.
8. Po pobraniu i oznaczeniu próbki jeszcze raz sprawdzić zgodność oznaczenia.
9. Opisane próbki należy dokładnie zapakować i dostarczyć bezpośrednio lub pocztą do Stacji Chemiczno-Rolniczej lub innego laboratorium wykonującego analizy.
10. Jeśli nie dysponujemy aktualnymi wynikami analiz wody używanej do nawadniania roślin oraz do sporządzenia cieczy roboczej podczas wykonywania zabiegów ochrony i nawożenia dolistnego. Należy również pobrać w czystą butelkę około 1,5 l wody i zlecić jej analizę chemiczną (koszt około 77 zł brutto).

11. Podczas wizyty w Laboratorium lub Stacji Chemiczno Rolniczej najlepiej jest poprosić aby wyniki analiz gleby i wody były wysłane na Państwa adres e-mail. Gdy otrzymają państwo wiadomość z załączonymi wynikami analiz gleby i wody prosimy je odesłać na adres grupatruskawkowa@osadkowski.pl

12. Przesyłając wyniki chemicznej analizy gleby w treści e-maila należy podać następujące dane:

• Rodzaj gleby
• Uprawiana odmiana
• System uprawy (na płask, zagonowy, ściółkowana plantacja, bez ściółki, rodzaj ściółki, nawodnienie)
• Czy jest fertygacja

Na podstawie przysłanych wyników analizy chemicznej gleby, zostanie opracowany precyzyjny harmonogram nawożenia będący podstawą racjonalnego żywienia roślin na plantacjach objętych doradztwem.

dr inż. Zbigniew Jarosz

Katedra uprawy i Nawożenia Roślin Sadowniczych

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Komunikat I b z dnia 1 kwietnia 2015                                                        

1. Aktualny przebieg wegetacji i stan przezimowania roślin

Wojtkowo łagodna zima, bez gwałtownych i znacznych spadków temperatury, zdecydowała o relatywnie dobrym stanie przezimowania roślin.

Obecnie nie ma sygnałów od Plantatorów truskawek o jakichkolwiek uszkodzeniach mrozowych roślin.

Niestety, bieżąca sytuacja pogodowa charakteryzująca się brakiem stabilizacji temperaturowej, również niesie ryzyko powstania uszkodzeń. Przykładowo w nocy z 22 na 23 marca w okolicy Lublina, przy gruncie temperatura spadła do – 10,7º C, a w centralnej Polsce do – 4,6 º C (fot. 1). Niestety, prognozy długoterminowe na nadchodzące dni nie przewidują stabilizacji temperaturowej i wskazują na ryzyko pojawienia się nocami spadków temperatury wraz z lokalnymi przymrozkami.

Z tego powodu, plantacje okryte białą agrowłókniną powinny pozostać pod okrywą do momentu ustabilizowania się temperatury.

Ze względu na mało ustabilizowaną sytuację pogodową w skali całego kraju obserwuje się bardzo silne zróżnicowanie tempa wegetacji truskawki. Najlepiej rozwinięte są rośliny w południowo-zachodnich rejonach naszego kraju, na których wegetacja z reguły rusza najwcześniej.

W Polsce centralnej i wschodniej, tempo wegetacji jest silnie uzależnione od rodzaju gleby oraz nasłonecznienia stanowiska: na glebach lżejszych i stanowiskach nasłonecznionych wegetacja już ruszyła (fot. 2) podczas gdy na glebach ciężkich dopiero rusza (fot. 3). 

Fot. 1. Nocne przymrozki wciąż stanowią ryzyko powstania uszkodzeń na truskawkach.

Fot. 2. Tempo wegetacji na plantacjach jest silnie uzależnione od rejonu, rodzaju gleby i nasłonecznienia stanowiska.

Fot. 3. We wschodnich rejonach Polski na glebach cięższych wegetacja dopiero się rozpoczyna.

2. Aktualne zabiegi uprawowe na plantacjach

W obecnej fazie wegetacji należy położyć szczególny nacisk na odchwaszczanie plantacji, gdyż zaniedbania na tym etapie będą skutkowały bardzo silną presją ze strony chwastów przez cały nadchodzący sezon (Fot. 4).

Podkreślić należy, iż najskuteczniejszą i najefektywniejszą metodą walki z zachwaszczeniem na plantacjach gruntowych truskawki, jest odchwaszczanie mechaniczne (fot. 5). Stosowanie herbicydów zawsze stwarza ryzyko uszkodzeń roślin. Zagadnienie to zostanie dokładnie omówiony w kolejnym komunikacie.

Fot. 4. Wczesną wiosną należy zadbać o dokładne odchwaszczanie plantacji.

Fot. 5. Mechaniczne usuwanie chwastów jest najbezpieczniejszą metodą eliminacji zachwaszczenia na plantacjach truskawek.

3. Wiosenne nawożenie posypowe

Osoby dysponujące aktualnymi wynikami analizy chemicznej gleby otrzymują sprecyzowane zalecenia nawożenia posypowego. Pozostali Plantatorzy zmuszeni są do stosowania zaleceń orientacyjnych, które zawsze są obarczone ryzykiem niedoszacowania lub przenawożenia. Rozwiązaniem niwelującym w pewnym stopniu brak wiedzy o aktualnej zasobności gleby jest wysiew dobrze zbilansowanego nawozu wieloskładnikowego.

4. Proponowane konfiguracje doglebowego nawożenia wiosennego

Wariant I: Eurofertil 33 N Pro 300 kg na ha – szczególnie polecane na plantacje, na których istnieje ryzyko niskiej zasobności w fosfor i mikroelementy. Alternatywnie można zastosować YaraMila Complex 200 kg na ha, albo  Polimag S 10-8-15 (200 kg na ha)

Wariant II: Yaraliva Tropicote 150 kg na ha + KaliSOP siarczanu potasu 100 kg na ha– na plantacjach na których istnieje ryzyko deficytu wapnia. Przy stosowaniu tego rozwiązania saletrę wapniową (Yaraliva Tropicote) należy wysiać oddzielnie z 1-2 dniowym odstępem przed siarczanem potasu.

Nawozy zawierające azot należy wysiać dopiero po pełnym ruszeniu wegetacji, co poprawi  wykorzystanie składnika przez rośliny.

W początkowym okresie wzrostu i rozwoju, truskawki korzystają głównie z substancji zapasowych zgromadzonych jesienią w szyjce korzeniowej. Przedłużające się chłody sprawiają, iż system korzeniowy roślin jest mało efektywny w pobieraniu składników pokarmowych, co wraz z intensywnymi opadami deszczu niepotrzebnie zwiększa ryzyko wypłukania azotu poza zasięg korzeni roślin.

5. Zabiegi biostymulacji i nawożenia dolistnego

       Ze względu na panujące obecnie i prognozowane warunki pogodowe nie zaleca się wykonywania intensywnych zabiegów pobudzających wegetację. Jako wzmocnienie odporności roślin na spadki temperatury, można profilaktycznie wykonać zabieg z dodatkiem preparatu Asahi SL w dawce 0,5 litra na ha. Jeżeli w najbliższych dniach miałyby miejsce duże spadki temperatury niosące ryzyko wystąpienia uszkodzeń na roślinach, to po ich ustąpieniu należy wykonać zabieg biostymulujący:

TerraSorb Complex 1 litr na ha

Zabieg niwelujący skutki przechłodzenia roślin należy wykonać jak najszybciej, po unormowaniu się temperatur i powrocie roślin do funkcjonowania fizjologicznego, czyli gdy temperatura powietrza wzrośnie do ok. 7 ºC.

Dr inż. Zbigniew Jarosz

Katedra Uprawy i Nawożenia Roślin Ogrodniczych

Uniwersytet Przyrodniczy w  Lublinie