Komunikat XVIII z dnia 10.06.2015

 

Przędziorek chmielowiec i roztocz truskawkowiec na plantacjach

 

Niezależnie od sposobu prowadzenia plantacji w uprawie truskawek, duże znaczenie mają drobne pajęczaki- przędziorek chmielowiec i roztocz truskawkowiec. Po stosunkowo chłodnym okresie, przyszedł czas ciepłej i bezdeszczowej pogody. Takie warunki klimatyczne niewątpliwie sprzyjają rozwojowi szkodliwych roztoczy. Dlatego należy aktualnie zwracać szczególną uwagę na występowanie powyższych szkodników na plantacjach.

 

Przędziorek chmielowiec

Przędziorek chmielowiec jest jednym z tych gatunków szkodników, którego możemy obserwować przez cały sezon wegetacji. W tym czasie rozwija się 5 lub 6 pokoleń tego szkodnika. Obecność oraz tempo rozwoju roztoczy zależą od panujących warunków atmosferycznych. Ciepła i sucha pogoda sprzyja ich rozwojowi. Jedna samica  przędziorka chmielowca może złożyć nawet 200 jaj w przeciągu 3 – 4 tygodni, tak więc w sprzyjających warunkach populacje tych roślinożerców w bardzo szybkim czasie zwiększają swoją liczebność. Masowe żerowanie tych szkodników obserwowane jest zwykle w okresie kwitnienia. Pierwszymi objawami żerowania przędziorków są widoczne na liściach jasne plamki (fot.1), które stopniowo zlewają się i pokrywają całą ich powierzchnię. Na truskawce widoczne przebarwienia są często bardziej intensywne na górnej stronie blaszce liściowej, chociaż  żerujące przędziorki znajdujemy zwykle na dolnej stronie liści (fot. 2). Tam możemy również obserwować złożone przez samice jaja. W rezultacie  żerowania przędziorków liście żółkną, a następnie brązowieją i stopniowo zasychają. Przy żerowaniu przędziorków na roślinach obserwowana jest również wytwarzana przez te roztocza pajęczynka, która zabezpiecza kolonie szkodnika przed wrogami naturalnymi oraz dostępem środków chemicznych. Uszkodzenia tkanki liścia spowodowane przez przędziorki przyjmują niekiedy nietypowy wygląd, który mógłby sugerować zaburzenia fizjologiczne związane z pobieraniem składników pokarmowych lub ich niedoborem. Na liściach widoczne są nie żółte, lecz brązowo-fioletowe przebarwienia (fot. 3, 4). 

 

Fot. 1. Objawy żerowania przędziorków na liściu (fot. E. Górska-Drabik).

 

 

 Fot. 2. Przędziorki żerujące na dolnej stronie liści (fot. A. Zwierzyński).

 

 

Monitorowanie plantacji

 

Ze względu na możliwość żerowania przędziorka chmielowca na różnych roślinach (kilkaset gatunków roślin żywicielskich), z których roztocze przedostają się również na plantacje truskawek oraz ze względu na niewielkie rozmiary ich ciała i szybkie tempo rozwoju na plantacjach powinno przeprowadzić się systematyczny monitoring. Najlepiej jeśli lustracje prowadzi się co 10-14 dni.

 

Po pełni kwitnienia należy pobierać każdorazowo cztery próby po 50 liści (po jednym liściu z rośliny) i przy użyciu lupy określić liczbę żerujących przędziorków. Zwalczanie należy przeprowadzić, gdy zaobserwujemy na jednym listku liścia złożonego 2-3 osobniki.

 

Zalecane preparaty: 

• Ortus 05 SC w dawce 1,5 – 2 l na ha: zwalczający stadia ruchome, do zastosowania po zaobserwowaniu wystąpienia szkodnika (raz w sezonie). Do roztworu zaleca się dodać adiuwantSpur w dawce 0,1-0,2 l na ha, który pomaga w lepszym rozprzestrzenianiu się cieczy roboczej na roślinach.
• Envidor 240 EC w dawce 0,4 l na ha, preparat powoduje iż samice przędziorków nie mogą się rozmnażać. Preparat o działaniu kontaktowym na roślinie działa powierzchniowo. Zabieg wykonywać jeden raz w sezonie, nie wolno preparatu stosować w okresie kwitnienia. Zalecana ilość wody na jeden hektar plantacji to 500-750 litów.  
• Acaramik 018 EC w dawce 1,2 l na ha: preparat zawiera substancje aktywną która głównie zwalcza formy ruchome przędziorków. Zabieg wykonywać jeden raz w sezonie, nie wolno preparatu stosować w okresie kwitnienia. Do roztworu zaleca się dodać adiuwant Spur w dawce 0,1-0,2 l na ha, który pomaga w lepszym rozprzestrzenianiu się cieczy roboczej na roślinach.

 

 

Zalecane po okresie kwitnienia akarycydy zwalczają tylko stadia ruchome przędziorków, dlatego wykonanie zabiegu zwalczającego zwykle tylko na pewien czas ogranicza liczebność populacji. Z tego powodu lustracje pod kątem obecności szkodników powinny być kontynuowane.

Fot. 3. Widoczne po żerowaniu przędziorków zmiany barwy na górnej stronie liści (fot. A. Zwierzyński).

Fot. 4. Widoczne po żerowaniu przędziorków zmiany barwy na dolnej stronie liści (fot. A. Zwierzyński).

Roztocz truskawkowiec jest szkodnikiem, który najczęściej przenoszony jest na plantacje wraz z sadzonkami, a najliczniej występuje zazwyczaj na starszych 3-4 letnich plantacjach. W sezonie rozwija się 4-5 pokoleń szkodnika. Żeruje on w zwiniętych liściach truskawki. Uszkodzenia powodowane przez tego pajęczaka najbardziej widoczne są na najmłodszych listkach, które zazwyczaj marszczą się i jaśnieją, a ich ogonki liściowe są skrócone. Końcowym efektem jest skarłowacenie rośliny, zniszczenie kwiatów i zawiązków. Owoce, o ile zostaną zawiązane są drobniejsze, zwykle słabo wybarwione i kwaśne.

 

Fot. 5. Roztocz truskawkowiec na liściu (fot. K. Golan).

 

 

Monitorowanie plantacji

 

Lustrację plantacji należy prowadzić systematycznie co 2 tygodnie, pobierając z roślin cztery próby po 10-25 najmłodszych liści.

Fot. 6. Roztocz truskawkowiec  – długość ciała żerującego osobnika. Można go zobaczyć jedynie przy użyciu sprzętu optycznego  (fot. E. Górska-Drabik).

 

 

Próg zagrożenia

 

Próg zagrożenia w okresie po pełni kwitnienia wynosi 1 osobnik obecny na jednym listku liścia złożonego. W celu identyfikacji i określenia liczebności roztocza truskawkowca nieodzowne jest zaopatrzenie się w lupę.

 

Do zwalczania roztocza truskawkowca zarejestrowany jest akarycyd:

• Ortus 05SC, w dawce 2 l na ha plus adiuwant np. Spur w dawce 0,1-0,2 l na ha.

 

Obecność przędziorka chmielowca i roztocza truskawkowca jest często zauważona przez plantatora, gdy liczebność ich populacji jest już bardzo wysoka. Dlatego w przypadku odmian:Elkat, Kent, Onebor (Marmolada) i Selva, zaliczanych do najbardziej podatnych na żerowanie obu gatunków roztoczy należy szczególnie starannie prowadzić monitoring, by nie dopuścić do nadmiernego ich rozmnożenia.

Wykonując zabieg należy dokładnie pokryć cieczą użytkowa dolną stronę liści (w przypadku obecności przędziorków) lub najmłodsze licie (w przypadku występowania roztocza truskawkowca).

 

Pamiętajmy, że zwalczanie chemiczne przeprowadzane w nieodpowiednich terminach   nie wpłynie na ograniczenie liczebności szkodników, dlatego w przypadku tych drobnych roztoczy niezwykle ważne są systematyczne lustracje plantacji.

 

 

Dr hab. Edyta Górska-Drabik, dr hab. Katarzyna Golan

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie