Komunikat VIII z dnia 04.05.2015
Szkodniki glebowe na plantacji truskawek
System korzeniowy truskawki uszkadzany może być przez liczne gatunki larw chrząszczy, głównie opuchlaków oraz pędraki i drutowce. Natomiast na części nadziemnych roślin możemy obserwować żerujące osobniki dorosłe, które w niekiedy charakterystyczny sposób uszkadzają liście truskawki.
Opuchlaki
Żerujące chrząszcze opuchlaków najczęściej obserwujemy w okresie od czerwca do września. Cechą odróżniająca opuchlaki od innych chrząszczy występujących na plantacji truskawek jest brak zdolności do lotu. Wielkość chrząszczy w zależności od gatunku wynosi od około 0,5 do 1,5 cm (fot.1). Zwykle uszkodzone są wyrośnięte liście, na których widoczne są głębokie wżery na brzegach blaszek liściowych (fot.2). W ciągu dnia trudno zauważyć żerujące na liściach chrząszcze, natomiast można obserwować wyrządzone przez nie szkody. Samice opuchlaków składają jaja do gleby, także już w maju i czerwcu można znaleźć żerujące na korzeniach białawe, beznogie larwy.
Fot. 1. Chrząszcz opuchlaka (fot. A. Zwierzyński).
Fot. 2. Wyżerki brzegów liści spowodowane żerowaniem chrząszczy opuchlaków (fot. K. Golan).
Drutowce
Są to larwy chrząszczy z rodziny sprężykowatych (fot. 3). Osobniki dorosłe możemy spotkać na kwiatach i liściach roślin, nie powodują one jednak szkód o znaczeniu gospodarczym. Larwy- drutowce wgryzają się do szyjki korzeniowej i korzeni truskawek (fot. 4 i 5), niekiedy drutowce można zauważyć w leżących na ziemi owocach, co może stać się przyczyną ich dyskwalifikacji.Drutowce stanowią zagrożenie przede wszystkim na nowo założonych czy też zachwaszczonych plantacjach.
Fot. 3. Drutowiec (fot. A. Zwierzyński).
Fot. 4. Drutowiec żerujący w szyjce korzeniowej truskawki (fot. A. Zwierzyński).
Fot. 5. Drutowce- uszkodzenia na roślinie (fot. A. Zwierzyński).
Pędraki
Są to larwy chrząszczy z rodziny poświętnikowatych (żukowatych), wśród których najczęściej występującymi na plantacjach są:
- chrabąszcz majowy,
- ogrodnica niszczy listka,
- guniak czerwczyk.
Chrząszcze posiadają charakterystyczne wachlarzykowate czułki, ciało wielkości od 10 do 25 mm w zależności od gatunku (fot. 6). Białe lub żółtawe, łukowato wygięte pędraki żerują na korzeniach truskawki. Ze względu na długi, trwający niekiedy kilka lat okres rozwoju pokolenia (4 lata chrabąszcz majowy), larwy żerują w jednym miejscu przez długi okres, a ich żarłoczność z wiekiem rośnie.
Fot. 6. Chrabąszcz żerujący na liściu (fot. E. Górska-Drabik).
Szkodliwość
Ze względu na żerowanie larw w glebie, nie jest łatwo dostrzec zagrożenie. Objawem występowania tych szkodników ze względu na niszczenie systemu korzeniowego (fot.7) jest osłabienie, stopniowe więdnięcie, a niekiedy placowate zamieranie roślin (fot. 8). Żerowanie pędraków, drutowców i opuchlaków prowadzi do obniżenia ilości i jakości i plonu, przy czym opuchlaki stanowią zagrożenie głownie na 3-4 letnich plantacjach. Obecność i żerowanie larw na korzeniach roślin może stać się przyczyną zamierania nawet ponad 90% roślin na plantacji.
Nie tylko larwy stanowią zagrożenie na plantacjach truskawek, niekiedy również chrząszcze mogą w znacznym stopniu uszkadzać części nadziemne (fot. 9), w tym również owoce.
Fot. 7. Uszkodzony system korzeniowy (fot. A. Zwierzyński)
Fot. 8. Objawy więdnięcia liści na truskawce spowodowane żerowaniem szkodników na systemie korzeniowym (fot. A. Zwierzyński).
Fot. 9. Głębokie wyżerki liści mogą na plantacji truskawek powodować również dorosłe chrząszcze (fot. E. Górska-Drabik).
Monitoring plantacji
W celu sprawdzenia obecności i liczebności szkodników glebowych należy skontrolować 2m2 powierzchni pola, poprzez pobranie prób gleby z 32 dołków (o wymiarach 25 x 25 x30 cm -głębokość).
Próg zagrożenia
Obecność 1 pędraka lub drutowca lub 10 larw opuchlaków stwarza zagrożenie dla roślin.
Zwalczanie
Obecnie nie ma zarejestrowanych środków umożliwiających zwalczanie żerujących w glebie pędraków i drutowców. Możliwe jest zwalczanie osobników dorosłych i larw opuchlakówpo zbiorze owoców opryskując rośliny i glebę pod nimi za pomocą preparatu
Mospilan 20 SP w dawce 0,3 kg/ha.
Ze względu na ograniczone możliwości chemicznego zwalczania tej grupy szkodników szczególną uwagę należy zwrócić na właściwe przygotowanie podłoża przed założeniem plantacji stosując zabiegi agrotechniczne, które w mechaniczny sposób niszczą występujące w glebie larwy oraz stosując odpowiedni przedplon zboża, rzepak, gryka, gorczyca, aksamitka niska, rośliny bobowate i niektóre warzywa korzeniowe. Również nie należy sadzić truskawek na tym samym stanowisku, przez okres co najmniej czterech lat.
dr hab. Katarzyna Golan, Dr hab. Edyta Górska-Drabik
Katedra Entomologii
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
