Zabiegi wzmacniające rośliny i przygotowujące do spoczynku zimowego

Cz. II

Jesienne wapnowanie.

Jesień to bezdyskusyjnie najlepsza pora do zastosowania nawozów wapniowych. Wysiane jesienią nawozy wapniowe mają relatywnie długi czas oraz sprzyjające warunki aby się rozpuścić, przemieścić w obręb ryzosfery oraz odpowiednio zneutralizować zakwaszenie gleby.

Kiedy wapnowanie jest konieczne

Potrzebę wapnowania najlepiej jest zweryfikować wykonując analizę chemiczną gleby. Jeżeli na plantacji nie wykonywano analizy chemicznej o konieczności wapnowania może świadczyć występowanie niektórych chwastów. Przykładem jest pojawianie się w dużym nasileniu skrzypu polnego (Equisetum arvense), który jest rośliną wskaźnikową (tzw. bioindykatorem) gleb kwaśnych oraz gleb o nieuregulowanych stosunkach powietrzno-wodnych (fot. 1). Z kolei występowanie maku polnego jest charakterystyczne dla gleb wapiennych (fot. 2) i jego występowanie wskazuję na brak konieczności wapnowania.

Fot. 1. Występowanie na plantacji skrzypu polnego (Equisetum arvense) jest charakterystyczne dla gleb kwaśnych oraz gleb o nieuregulowanych stosunkach powietrzno-wodnych.

Fot. 2. Występowanie maku polnego (Papaver rhoeas L.) w dużym nasileniu jest charakterystyczne dla gleb wapiennych i zasadowych

Dawka nawozów wapniowych

Dawkę nawozów wapniowych najlepiej jest obliczyć w oparciu o wyniki pomiaru aktualnego odczynu gleby. Przy corocznym stosowaniu wapna w celu utrzymania optymalnego odczynu gleby oraz uzupełnienia składnika wyniesionego wraz z plonem, z reguły stosuje się od 300 do 600 kg kredy nawozowej na hektar.

Wybór nawozu wapniowego

Oferowane obecnie w sprzedaży nawozy wapniowe różnią się przede wszystkim formą: wapna tlenkowe (CaO), węglanowe (CaCO₃) , lub mieszane (CaO+ CaCO₃), która decyduje o tempie działania w glebie. Dostępne są wapna magnezowe lub bez magnezu. O istotnych parametrach nawozów wapniowych, decydujących o ich przydatności na plantacji można posłuchać w materiale:

https://www.youtube.com/watch?v=4zTmZ_VntbM&t=4s

https://www.youtube.com/watch?v=l4YgioFT1Po&t=11s

Odczyn a zawartość wapnia w ryzosferze

Wapnowanie należy traktować również jako zabieg uzupełniający wapń, będący niezbędnym makroskładnikiem pokarmowym. Jedną z funkcji wapnia jest stabilizacja połączeń ligninowych i hemicelulozy w ścianie komórkowej. Prawidłowe zaopatrzenie roślin w wapń uszczelnia i uelastycznia zatem ścianę komórkową. Dzięki temu wzrasta odporność roślin na różnorodne czynniki stresowe, w tym stres termiczny i biotyczny (np. na choroby). Typowym objawem wskazującym na zbyt niską zawartość wapnia w ryzosferze roślin jest pojawienie się na liściach charakterystycznego, nekrotycznego zamierania brzegów (tzw. Tip burn) (fot. 3).

Optymalna zawartość wapnia w ryzosferze roślin ma również ogromne znaczenie dla uzyskania prawidłowej jakości owoców. Owoce truskawki uprawianej na stanowiskach o niskiej zawartości wapnia są miękkie i podatne na uszkodzenia mechaniczne – np. odgniecenia podczas transport (fot. 4).

Fot. 3. Nekrotyczne brązowienie brzegów najmłodszych liści truskawki (tzw. Tip burn) to typowe objawy niskiej zawartości wapnia w glebie

Fot. 4. Owoce truskawki uprawianej na stanowiskach o niskiej zawartości wapnia w ryzosferze są miękkie i podatne na uszkodzenia mechaniczne

Analizy chemiczne gleby wykonane metodą ogrodniczą wyraźnie wskazują, iż zawartość wapnia dostępnego dla roślin w ryzosferze nie zawsze idzie w parze z odczynem gleby. Można się o tym przekonać analizując poniżej przedstawione wyniki analizy dwóch gleb pochodzących z polowej uprawy truskawki: przy zbliżonym odczynie, znajdującym się w zakresie optymalnym dla truskawki, zawartość dostępnego wapnia różni się niemal dwukrotnie (ryc. 1)

Rys. 1. Wyniki analizy chemicznej gleby wskazujące, iż zmiany odczynu oraz zawartości wapnia dostępnego dla roślin nie zawsze są ze sobą powiązane.

Jeżeli na plantacji odczyn gleby jest prawidłowy a zawartość dostępnego wapnia w ryzosferze jest zbyt niska należy zastosować wapno siarczanowe (np. Agrosulca, Siarkomix G), będące źródłem wapnia i siarczanów a jednocześnie mające słabsze zdolności alkalizacji ryzosfery.

Jesienne nawożenie fosforem

Jesienią warto również uzupełnić fosfor, który jest składnikiem trudno przemieszczającym się w glebie. Badania naukowe wskazują, iż rocznie pierwiastek ten przemieszcza się w glebie maksymalnie na głębokość kilku centymetrów.

Wybierając nawóz fosforowy, oprócz ogólnej zawartości pierwiastka, warto również zwrócić uwagę na stopień jego rozpuszczalności. Najbardziej przydatne są nawozy o jak największym udziale fosforu rozpuszczalnego w wodzie, który jest łatwo dostępny dla korzeni. Dostępność fosforanów rozpuszczalnych tylko w kwasach mineralnych jest warunkowana długotrwałymi przemianami, a zatem tę formę należy traktować jako fosfor zapasowy, potencjalnie dostępny w przyszłości.

Nawożenia fosforem nie należy łączyć z wapnowaniem gdyż może to powodować niekorzystne zmiany w dostępności fosforu. W przypadku konieczności wykonania obu tych zabiegów wapnowanie należy wykonać jesienią a z uzupełnieniem fosforu wstrzymać się do wczesnej wiosny.

Zabezpieczenie plantacji przed silnym spadkiem temperatury.

Jedną z najskuteczniejszych metod ochrony roślin przed przemarzaniem podczas mroźnej i bezśnieżnej zimy jest okrycie plantacji białą agrowłókniną. Najlepiej do tego celu użyć materiału o gramaturze ok. 40-50 g na m². Okrywę z agrowłókniny należy rozłożyć po zakończeniu wegetacji, kiedy temperatura powietrza na stałe utrzymywać się będzie poniżej + 5 ⁰C. Gdy zimą temperatura przez dłuższy czas będzie utrzymywała się powyżej + 10-15 ⁰ C okrywę z agrowłókniny należy zdjąć, i rozłożyć na nowo gdy nastąpi ponowny spadek temperatury poniżej 0⁰C. Wiosną należy zdjąć okrywę po ruszeniu wegetacji, gdy temperatura ustabilizuje się na poziomie ok. + 10 ⁰C w dzień i powyżej zera nocą.