Opis obiektów i możliwych technologii do przechowywania owoców w sadownictwie.
W sadownictwie często zapomina się, że owoce zebrane w optymalnym stadium dojrzałości i przechowywane w odpowiednich warunkach mają jeszcze uwarunkowania genetyczne uzależnione od gatunku odpowiadające za ich trwałość. Niektóre owoce przechowywane zbyt długo mogą tracić na swojej wartości.
W Polskim sadownictwie do przechowywania owoców stosuje się przechowalnie, chłodnie z normalną atmosferą (NA) i chłodnie z kontrolowaną atmosferą (KA).
Przechowalnia to izolowany obiekt bez urządzeń chłodniczych, w którym warunki przechowywania regulowane są poprzez wymianę powietrza zewnętrznego z wewnętrznym.
Minusem jest brak możliwości szybkiego schłodzenia owoców po zbiorze, a jest to podstawowy warunek utrzymania wysokiej jakości przechowywanych owoców.
Chłodnie, to obiekty wyposażone w urządzenia chłodnicze umożliwiające pełną kontrolę temperatury przechowywanych owoców. W zależności od komory chłodniczej (jej gazoszczelności) oraz wyposażenia, owoce można przechowywać w atmosferze: normalnej (zawierającej 21% tlenu i praktycznie 0% dwutlenku węgla), modyfikowanej (suma stężeń tlenu i dwutlenku węgla wynosi 21% – najczęściej stosowana jest atmosfera o składzie 15–16% tlenu i 6–5% dwutlenku węgla) i kontrolowanej (możemy dowolnie ustalać stężenia tlenu i dwutlenku węgla). Stężenie tlenu w kontrolowanej atmosferze zwykle wynosi od około 1% do 5%, a stężenie CO2 od mniej niż 1% do kilkunastu procent w zależności od przechowywanych owoców, ich gatunku i odmiany.
Coraz częściej w praktyce sadowniczej do przechowywania jabłek wykorzystywane są technologie o bardzo niskim stężeniu tlenu (poniżej 0,8%).
Aktualnie w Polsce wyróżniamy trzy technologie, w których decyzja o regulacji stężeń tlenu i dwutlenku węgla w atmosferze podejmowana jest w oparciu o:
zjawisko fluorescencji chlorofilu,
stężenie etanolu w miąższu jabłek,
stężenie etanolu w atmosferze przechowalniczej.
W pierwszej z wymienionych technologii wykorzystywane są sensory fluorescencji chlorofilu umieszczone w specjalnym pudełku, w którym należy umieścić też 6 reprezentatywnych owoców. Otrzymywany w wyniku pomiarów sygnał jest podstawą do regulacji składu atmosfery. Technologia ta zakłada przechowywanie owoców w atmosferze o stężeniu tlenu niepowodującym oddychania beztlenowego owoców.
Pozostałe dwie technologie zakładają okresowe przechowywanie jabłek w warunkach oddychania beztlenowego, powodującego nagromadzenie się niewielkiej ilości etanolu w owocach. W pierwszej z nich decyzję o zmianie składu atmosfery podejmuje się na podstawie pomiarów stężenia etanolu w soku pobranym z przechowywanych owoców. Pomiaru dokonuje się, wykorzystując zestaw pomiarowy wyposażony m.in. w selektywną, enzymatyczną elektrodę. W drugiej zaś pomiar stężenia etanolu wykonuje się w atmosferze przechowalniczej (w specjalnie skonstruowanych pojemnikach, w których zamyka się owoce) za pomocą analizatora o wysokiej czułości pomiarowej.
Każda z powyższych technologii ma swoje plusy i minusy. Do utrzymania przechowywanych owoców w najwyższej jakości niezbędna jest odpowiednia wiedza operatora a także optymalizacja terminu zbioru, szybkość wypełnienia komory, szybkie chłodzenie owoców oraz warunki przechowywania (temperatura, wilgotność względna i skład atmosfery).
Im nowocześniejsza technologia przechowywania, tym owoce możemy przechowywać dłużej. Określając długość okresu przechowywania należy pamiętać o zdolności przechowalniczej owoców. Maksymalna długość okresu przechowywania owoców wynosi od kilku–kilkunastu dni dla owoców nietrwałych (np. wiśnie), kilku– kilkunastu tygodni (np. brzoskwinie i nektaryny, czereśnie, śliwki) do 8–12 miesięcy w przypadku gruszek i jabłek. Oczywiście trwałość owoców w poszczególnych technologiach zależy od ich jakości i dojrzałości oraz warunków przechowywania.
Nadmierne wydłużanie okresu przechowywania może powodować rozwój chorób oraz pogorszenie jakości owoców.
Najważniejsza jest jednak temperatura owoców niezależnie od zastosowanych technologii przechowalniczych. Dla utrzymania wysokiej jakości zebranych owoców należy je jak najszybciej schłodzić. W zależności od gatunku, temperatura przechowywania owoców powinna być osiągnięta w czasie kilku godzin (np. truskawka) lub kilkunastu–kilkudziesięciu godzin (np. jabłka czy gruszki) od momentu ich zerwania. W przypadku owoców trwałych dopuszcza się możliwość ustalenia nieco wyższej temperatury podczas załadunku (np. 2–3°C dla jabłek czy około 1°C dla gruszek) i stopniowe jej obniżanie po całkowitym zapełnieniu komory.
Podsumowując, należy pamiętać, że nawet najnowocześniejsze, skomputeryzowane systemy i urządzenia są tylko narzędziem, które umiejętnie wykorzystywane pozwala na osiągnięcie sukcesu. Lekceważenie podstawowych zasad przechowywania owoców i brak odpowiedniej wiedzy operatora może doprowadzić do zniszczenia wszystkich przechowywanych owoców.
Źródło: http://www.ogrodinfo.pl/drzewa-owocowe/technologie-przechowywania-owocow
