Borówka amerykańska ma specyficzne wymagania glebowo-klimatyczne. Zawdzięcza to, jak się wydaje, pochodzeniu „rodziców” współcześnie uprawianych odmian. Wiemy doskonale, że krzewy borówek wymagają: gleb lekkich, próchnicznych, kwaśnych i ciepłych. W okresie wegetacji borówka wykazuje duże zapotrzebowanie na wodę, ale dla prawidłowego wzrostu i plonowania krzewów bardzo istotna jest jednak stała umiarkowana wilgotność gleby.

Wiemy, że zalanie systemu korzeniowego krzewów, szczególnie w okresie pełni wegetacji, na okres dłuższy niż 24 godziny może doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń systemu korzeniowego i zamierania roślin. Kolejnymi ważnymi parametrami gleby, na której uprawiamy borówki są jej temperatura w okresie wegetacji i odczyn gleby. Literatura podaje, że rośliny te rosną najlepiej na glebach ciepłych, których temperatura w okresie wegetacji wynosi około 18-21 °C, a optymalny odczyn zamyka się w wartościach 3,8 – 4,8.
Z uwagi na opisane wymagania założenie i prowadzenie plantacji borówek amerykańskich to spore wyzwanie agrotechniczne, organizacyjne i ekonomiczne. Wymagające odpowiedniego przygotowania stanowiska, budowy infrastruktury (np. nawadnianie, siatki), wiedzy oraz sporych nakładów finansowych. Wyzwanie to podejmuje coraz większa liczba plantatorów i jak widać z powodzeniem, bo Polska staje się liczącym się nie tylko w Europie producentem owoców borówki.

Specyficzne wymagania krzewów borówki oraz coraz silniej zarysowujące się zmiany klimatyczne: długie fale upałów, susze, gwałtowne opady zainspirowały nas do sprawdzenia przydatności naszych dwóch nowych rozwiązań, preparatów: SLICK oraz NURSPRAY HC w produkcji owoców borówki amerykańskiej. Doświadczenia prowadzone były w sezonach 2023 i 2024 w Karczmiskach przez Pana Doktora Pawła Krawca. SLICK badany był na plantacji produkcyjnej odmiany Duke a NURSPRAY HC na dwóch odmianach borówki: Cargo i Calypso. Przebieg doświadczeń oraz uzyskane wyniki dwuletnich badań wskazują na potwierdzoną przydatność SLICK i NURSPRAY HC w uprawie i agrotechnice borówki amerykańskiej, skłaniają nas także do zaprojektowania i kontynuacji tych doświadczeń w kolejnych latach.

SLICK – właściwości produktu

SLICK zawiera w swoim składzie dwa typu substancji powierzchniowo czynnych: Poloksamer i etoksylowaną aminę kokosową oraz aminokwasy. SLICK zastosowany wraz z wodą do nawadniania poprawia jej dystrybucję w glebie zarówno w pionowym, jak i poziomym ruchu wody w glebie. Na glebach lekkich ogranicza przemieszczanie się wody w głąb profilu glebowego poza zasięg korzeni, zatrzymując ją w strefie systemu korzeniowego. Stosowany na glebach ciężkich, zlewnych, słabo przepuszczalnych, pomaga wodzie przesiąkać do strefy występowania systemu korzeniowego. Ogranicza tym samym straty wody wynikające z przesiąkania wody poza zasięg systemu korzeniowego na glebach lekkich oraz ogranicza straty wody wynikające ze spływów powierzchniowych, z którymi mamy do czynienia na glebach ciężkich, zlewnych. Na glebach lekkich ogranicza tym samym także straty nawozów stosowanych w fertygacji. Przeprowadzone doświadczenia nad zdolnością zatrzymywania wody w glebie (ograniczenie przesiąkania), wskazują, że dodatek SLICK do wody przeznaczonej do nawadniania pozwala na zaoszczędzenie do 28% wody – ograniczanie przesączania się wody poza zasięg systemu korzeniowego. Woda związana ze SLICK dodatkowo wolniej paruje z gleby (mniejsza ewaporacja). Przeprowadzone przez nas doświadczenia wskazują, że straty wody na skutek parowania jej z gleby mogą być mniejsze w przypadku zastosowania SLICK nawet o 20%. Efektywny ruch wody w glebie ogranicza także możliwość zalania systemu korzeniowego oraz pozwala zachować w glebie odpowiednie stosunki powietrzno-wodne, sprzyjające rozwojowi systemu korzeniowego roślin oraz mikroorganizmów glebowych. Swoją rolę w składzie SLICK odgrywają także aminokwasy. SLICK jest szczególnie bogaty w trzy aminokwasy: kwas glutaminowy, glicynę i lizynę. Wiemy, że aplikacja aminokwasów do gleby doskonale wpływa na rozwój systemu korzeniowego, bioróżnorodność mikroorganizmów glebowych. Aminokwasy zawarte w SLICK optymalizują pobieranie składników pokarmowych z gleby przez system korzeniowy, sprzyjają rozwojowi systemu korzeniowego oraz ograniczają stres suszy.

SLICK – w doświadczeniach 2023 i 2024

W sezonie 2023, powierzchnia doświadczenia obejmowała 0,5 ha plantacji odmiany Duke, połowa areału, czyli 0,25 ha została przeznaczona na kontrolę, na powierzchni 0,25 ha stosowano SLICK. Preparat SLICK został zastosowany na części plantacji traktowanej: 29.05 – 3 l/ha oraz w dawce 1 l/ha – 24.06. i 27.07.

W doświadczeniu badany był szereg parametrów, między innymi:

1. Plonowanie borówki odmiany ‘Duke’ w 2023 r. w Karczmiskach

Wniosek: zaobserwowano wyraźny – 8% wpływ zastosowania SLICK na plonowanie odmiany Duke, na stanowisku kontrolnym zebrano 8,38 t/ha, na stanowisku gdzie stosowano SLICK zebrano 9,02 t owoców z 1 ha – różnica 8%.

2. Wielkość oraz liczba owoców borówki odmiany ‘Duke’ w 2023 r. w KarczmiskachJakość owoców borówki odmiany ‘Duke’ w 2023 r. w Karczmiskach

Wniosek: zaobserwowano wyraźny wpływ stosowanego preparatu SLICK na wielkość i liczbę owoców na badanych krzewach. Można stwierdzić iż wzrost plonu był spowodowany zarówno większą liczbą owoców oraz wzrostem masy pojedynczego owocu. Co ważne największy wzrost masy pojedynczego owocu stwierdzono w czasie ostatniego zbioru, w tym czasie masa 100 owoców zebranych ze stanowiska gdzie stosowano SLICK różniła się aż o 8 g w stosunku do kontroli.

3. Jakość owoców borówki odmiany ‘Duke’ w 2023 r. w Karczmiskach

Wniosek: zastosowanie SLICK wpłynęło pozytywnie na dwa ważne parametry jakościowe owoców: zawartość ekstraktu oraz ich twardość. Wpływ ten był szczególnie dobrze widoczny w trakcie trzeciego (ostatniego) zbioru owoców.

4. Ocena parametrów wzrostowych roślin odmiany ‘Duke’ w 2023 r. w Karczmiskach

Wniosek: stwierdzono wyraźny wpływ zastosowania SLICK na dwa bardzo istotne dla plonowania w kolejnym sezonie parametry wzrostowe roślin borówki: długość pędu jednorocznego oraz masę pąkostanów. Szczególnie wyraźny wpływ zastosowania SLICK zaobserwowano oceniają masę pojedynczego pąkostanu, która w przypadku SLICK była większa o około 60% w stosunku do kontroli. Większa masa pąków kwiatowych powinna przełożyć się na większą liczbę kwiatów ora owoców w kolejnym sezonie wegetacji. Dwa pozostałe parametry badane w doświadczeniu: SPAD i liczba pąkostanów na 1 cm pędu nie różniły się istotnie.

W sezonie 2024, doświadczenie było prowadzone dokładnie na tych samych roślinach, co w sezonie 2023. Powierzchnia doświadczenia obejmowała 0,5 ha plantacji odmiany Duke, połowa areału, czyli 0,25 ha została przeznaczona na kontrolę, na powierzchni 0,25 ha stosowano SLICK. Zmianie uległy terminy aplikacji SLIC, zostały dostosowane do aktualnego przebiegu warunków atmosferycznych. Preparat SLICK został zastosowany na części plantacji traktowanej: 1 l/ha – 2.05., 1 l/ha – 4.06., 1 l/ha – 1.07., 1 l/ha – 5.08.

Podobnie jak w sezonie 2023, w doświadczeniu w roku 2024 badany był szereg parametrów, między innymi:

1. Plonowanie borówki odmiany ‘Duke’ w 2024 r. w Karczmiskach

Wniosek: zastosowanie SLICK wpłynęło wyraźnie na plonowanie krzewów. Wzrost plonu w stosunku do roślin kontrolnych wynosił 29% i był znacząco większy niż w 2023. Tak wysoki wzrost plonowania można powiązać z panującym w kwietniu, maju i czerwcu deficytem opadów panującym w sezonie 2024 oraz wyraźnym wpływem aplikacji SLICK z sezonu 2023 na zapąkowanie i wzrost roślin.

2. Wielkość owoców borówki odmiany ‘Duke’ w 2024 r. w Karczmiskach

Wniosek: 29% wzrost plonowania po zastosowaniu SLICK, został zrealizowany poprzez wzrost masy pojedynczego owocu a głównie przez bardzo wyraźny wzrost liczby owoców na krzewach traktowanych. Widoczna i potwierdzona została obserwacja z sezonu 2023 o wpływie SLICK na zawiązanie i wielkość pąkostanów borówki.

3. Jakość owoców borówki odmiany ‘Duke’ w 2024 r. w Karczmiskach

Wniosek: w sezonie 2024, dzięki innemu przebiegowi warunków atmosferycznych, zaobserwowano nieco mniejszy wpływ zastosowania SLICK na badane parametry owoców. Jednak owoce z krzewów traktowanych SLICK, szczególnie w czasie ostatniego zbioru charakteryzowały się wyraźnie większą zawartością ekstraktu jak i twardością.

Wnioski końcowe:

• wyniki doświadczeń prowadzonych w sezonach 2023 i 2024, potwierdzają przydatność i efektywność adiuwantu doglebowego SLICK w produkcji owoców borówki amerykańskiej, szczególnie w kontekście jej wymagań glebowo-klimatycznych, jak i zachodzących zmian klimatycznych
• w trakcie trwania doświadczeń stwierdzono wyraźny wpływ zastosowania SLICK na:
  • plonowanie roślin: plon z krzewu, plon z hektara, masę 100 owoców, liczbę owoców na krzewie
  • jakość owoców: zawartość ekstraktu, twardość owoców
• parametry wzrostowe krzewów:
  • długość pędów jednorocznych
  • zapąkowanie – liczone masą pojedynczego pąkostanu.