Zabiegi wzmacniające rośliny i przygotowujące do spoczynku zimowego. Cz. I

1. Na czym polega przygotowanie się roślin do zimy

Proces przygotowania się roślin do spoczynku zimowego polega na skumulowaniu w szyjce korzeniowej odpowiedniej ilości substancji zapasowych (cukry) oraz pierwiastków, głównie potasu, cynku i boru. Proces ten rozpoczyna się późną jesienią, gdy temperatury zaczynają spadać w okolice 0°C, a wizualnym objawem tego procesu jest zmiana barwy liści na czerwono-purpurową. Jednocześnie w komórkach rośliny zachodzą zmiany fizjologiczne prowadzące do zagęszczenia soku komórkowego. Dzięki tym zmianom obniża się możliwość formowania kryształków lodu wewnątrz komórek oraz w przestrzeniach międzykomórkowych, będących głównym powodem powstania uszkodzeń mrozowych.

Wystąpienie gwałtownych i silnych przymrozków w okresie poprzedzającym zmiany przygotowujące rośliny do zimy może spowodować silne uszkodzenia, co miało miejsce na początku października ubiegłego roku.

Fot. 1. Czerwono-purpurowe przebarwienie liści późną jesienią jest objawem odprowadzania składników pokarmowych do szyjki korzeniowej

2. Czynniki zakłócające proces przygotowania się roślin do zimy

Proces prawidłowego przygotowania się truskawki na niskie temperatury może być zakłócony przez wiele czynników, spośród których najważniejszymi są:

– przenawożenie azotem – głównym czynnikiem zmniejszającym mrozoodporności jest nadmierne i zbyt późne nawożenie azotem, w wyniku czego rośliny zatracają,

Fot. 2. Przenawożenie azotem, oprócz pogorszenia odporności na choroby, powoduje drastyczny spadek mrozoodporności roślin,

– nieodpowiednia zdrowotność roślin– rośliny porażone przez choroby lub osłabione przez żerowanie szkodników zawsze będą mniej odporne na mrozy od roślin zdrowych,

Fot. 3. Rośliny chore oraz osłabione przez żerowanie szkodników zawsze będą podatniejsze na uszkodzenia mrozowe (na zdjęciu charakterystyczne objawy mączniaka prawdziwego)

– uszkodzenia herbicydowe – stosowanie herbicydów jest „złem koniecznym” i nigdy nie jest obojętne dla roślin a zastosowanie ich w zbyt dużej dawce zawsze powoduje osłabienie roślin i spadek ich mrozoodporności,

Fot. 4. Uszkodzenia herbicydowe zakłócają prawidłowy metabolizm roślin i drastycznie zmniejszają ich zdolność przygotowania się do zimy

– nieprawidłowe odżywienie roślin – najważniejszą rolę w mrozoodporności odgrywa prawidłowe odżywienie roślin wapniem i potasem (pośrednio również siarką) a spośród mikroskładników cynkiem i borem.

Fot. 5. Nieprawidłowe odżywienie roślin uniemożliwia odpowiednie przygotowanie się do zimowania – na zdjęciu charakterystyczny objaw niedoboru mikroskładników

Ponadto należy pamiętać, iż mrozoodporność truskawki w dużej mierze jest cechą odmianową. Mroźne zimy zdecydowanie lepiej przetrwają odmiany zaaklimatyzowane do naszych warunków pogodowych, takie jak popularna Marmolada (Onebor) lub Honeoye. Znacznie gorsze szanse na prawidłowe  przygotowanie się do zimy, zwłaszcza w przypadku nieprawidłowych warunków pogodowych jesienią, mają odmiany późne (np. Florence, Malwina) oraz odmiany wywodzące się z ciepłych stref klimatycznych (np. Asia, Roxana).

2. Zabiegi dokarmiania pozakorzeniowego przygotowujące roślin do zimy 
3. a) Zabiegi nawozem siarkowym

Dokarmianie siarką stymuluje przemiany azotu i powstawanie białek, co jest jednym z warunków prawidłowego przygotowania się roślin do zimy. Ponadto zabieg nawozem siarkowym jest typowym zabiegiem fitosanitarnym obniżającym presję niektórych czynników chorobowych i szkodników.

W celu poprawy procesu przemian azotu  przed wejściem w okres spoczynku należy wykonać zabieg nawozem siarkowym, np: Yara Vita Thiotrac w dawce dopasowanej do aktualnych warunków pogodowych oraz stanu plantacji (według zaleceń producenta nawozu).

 b) Zabieg nawozem zawierającym cynk i bor

Zanim rośliny zaczną odprowadzać składniki pokarmowe z liści do karpy należy wykonać oprysk roztworem nawozów zawierających cynk oraz bor. Do tego celu można użyć nawozów:

– OSD bor 2 kg na ha + OSD cynk 1 litr na ha + 0,5% roztwór mocznika

lub

– Adob Bor 1 litr na ha + OSD cynk 1 litr na ha +0,5 % roztwór mocznika

3. Nawożenie dokorzeniowe

W okresie aktywności korzeni należy uzupełnić doglebowo potas, będący jednym z najważniejszych pierwiastków decydujących o mrozoodporności roślin. Dawki nawozu potasowego najlepiej jest ustalić w oparciu o wyniku aktualnej analizy gleby. W przypadku braku wyników aktualnej analizy gleby można zastosować dawki orientacyjne w układzie:

Wariant I: 100 kg na ha siarczanu potasu (50% K₂O) – rozwiązanie polecane na gleby o optymalnej 

                  zawartości magnezu,

Wariant II: 150 kg na ha Patentkali (30% K₂O, 10% MgO)- rozwiązanie polecane na gleby o niskiej

                 zasobności w potas i magnez.

Dalsze zalecenia zabiegów przygotowujących plantacje truskawki do zimy zostaną zawarte w kolejnym komunikacie, przygotowanym z uwzględnieniem przebiegu bieżących warunków pogodowych.

Dr hab. Zbigniew Jarosz

Katedra Uprawy i Nawożenia

Roślin Ogrodniczych

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie